​   Со задолжителната котација се очекува да се подигне транспарентноста за работењето на компаниите, да се даде нов импулс за развој на пазарот на хартии од вредност и да се зголеми тргувањето.

   Тоа беше истакнато на работилницата  „Што значи и што ќе донесе задолжителната котација?", што се одржа на 25 април 2013 година во Скопје во организација на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија, Меѓународната финансиска корпорација (IFC), дел од Групацијата на Светска банка, SECO-Секретаријат за економски прашања на Швајцарија, Македонската берза АД Скопје и Институтот на директори на Македонија.

  Задолжителната котација, според изнесеното на работилницата,  треба да овозможи централизирано собирање, обработка и користење информации за котираните друштва што ќе влијае кон создавање поефикасен пазар на капитал во Македонија како за издавачите, така и за инвеститорите.

   М-р Елизабета Чингаровска, претседател на Комисијата за хартии од вредност  смета дека акционерските друштва не треба да ја сфаќаат задолжителната котација единствено како законска обврска, туку и како бенефит за целокупното работење.

- Во услови кога, инвеститорите се исплашени и претпазливи, и компаниите мора сами да се промовираат и да се наметнуваат пред инвеститорската јавност има ли подобар начин за тоа од навремено и точно објавување на финансиски извештаи кои даваат слика за целокупното работење на друштвото. Интегритетот на едно друштво значи и чесно работење, но и целосност во известувањето, укажа Претседателот на КХВ на РМ.

   Според неа, поголемата транспарентност што ќе се постигне преку задолжителната котација ќе го олесни пристапот до капитал за акционерските друштва,  преку  алтернативен начин на финансирање на нивните капитални проекти со издавање на хартии од вредност, по многу поповолни услови од банкарските заеми. Преку котацијата ќе се придонесе и за зголемување на пазарната вредност на компаниите и атрактивноста за вложувања во нив.

- Македонскиот пазар на хартии од вредност има потенцијал, има добри компании, а на сите ни е јасно дека кога влегува  инвеститор тој добро  знае, проценува  и  анализира каде вложува. Она за што сите треба да се залагаме е од една страна, компаниите да ги објавуваат финансиските извештаи и ценовно чувствителните информации, да го практикуваат доброто корпоративно управување, да ја зајакнувааат свеста за општествената одговорност, а од друга страна регулаторот  да има полн капацитет да го регулира и да го следи пазарот на хартии од вредност во целина, наведе Чингаровска.

   На работилницата беше промовиран и водич насловен „Што значи и што ќе донесе задолжителната котација" што се очекува да биде соодветна алатка за компаниите за исполнување на обврските од задолжителната котација. Пред  компаниите, свои видувања за задолжителната котација во панел дискусија дадоа и претставници на Одборот на директори во Македонската берза, на Институтот на директори на Македонија, на Меѓународната финансиска корпорација (IFC) во Македонија и претставник на Охридска банка АД Охрид.​​

   Пред голем број на финансиски експерти и стручњаци од земјата и регионот, на 09.05.2013 година  во организација на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија, Македонската Берза АД Скопје и Централниот депозитар за хартии од вредност АД Скопје се одржа  заедничка „Конференција на македонскиот пазар на хартии од вредност 2013". Воведни обраќања на манифестацијата имаа Владимир Пешевски, вицепремиер задолжен за економски прашања во Владата на Република Македонија, Иван Штериев, главен извршен директор на Македонска берза АД Скопје и М-р Елизабета Чингаровска, претседател на Комисијата за хартии од вредост на РМ, кои се осврнаа на моменталните состојби на пазарот на хартии од вредност  во Република  Македонија, неговите перспективи и можности за развој.
   Заедничката манифестација посветена на пазарот на хартии од вредност на едно место ги обедини претставниците на финансискиот сектор и индустријата на хартии од вредност во Република Македонија, котираните компании и други акционерски друштва, државните институции и универзитети, како и сите останати чија дејност е поврзана со работењето или инвестирањето во хартии од вредност. На настанот се дискутираше за различни теми поврзани со актуелните состојби на пазарот на хартии од вредност од домашен и од меѓународен аспект, неговите идни развојни правци, значењето на финансиската едукација, како и корелацијата на степенот на развој на македонскиот финансиски систем со долгорочниот економски развој на Македонија.

   Во рамките на панел дискусиите, учество земаа и реномирани странски финансиски екперти кои ги изнесоа своите размислувања во врска со развојните правци во овој сегмент на економијата и ги пренесоа искуствата од нивните земји со финансиските инструменти на пазарите на хартии од вредност.  Официјалниот дел од овогодинешната конференција беше заокружен  со доделувањето на  наградата за најтранспарентно котирано акционерско друштво за 2012 година „Кристално ѕвоно„ која што ја доби Алкалоид АД Скопје.  За прв пат беа  доделени   и   Плакети  за Комерцијална бака АД Скопје, Илирика Инвестментс АД Скопје и Еурохаус АД Скопје како овластени учесници на пазарот на хартии од вредност кои постигнале најголем вкупен промет и најголем број трансакции реализирани во текот на 2012 година. По истите критериуми како овластени брокери плакети добија  Васко Митев, Леонид  Дечев и Жарко Атанасовски.​​

​

     Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија и регулаторите на 28 земји членки на Европската Унија преку Европскиот регулатор на пазари на хартии од вредност (ESMA),  потпишаа Меморандум за размена на податоци и информации поврзани со менаџери на алтернативни инвестициски фондови.

​​      Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија и Управата за водење на матичните книги на 25 јули, 2013 година во Скопје потпишаа Меморандум за соработка. Со овој документ се овозможува меѓусебна размена на информации и податоци со кои располагаат Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија и Управата за водење на матичните книги, а кои можат да го унапредат работењето на двете институции. Со Меморандумот за соработка што го парафираа Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија и Управата за водење на матичните книги се очекува да се продлабочат релациите меѓу двете институции и интезивно да се разменуваат мислења и искуства, во врска со истражувањата и развојните процеси кои се од заеднички интерес.

     Соработката помеѓу Комисијата и Управата ќе се остварува во согласност со важечките прописи на законодавството на Република Македонија, а особено со прописите во надлежност на двете инстутуции. ​​

​     ​Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија и Советот за унапредување и надзор на ревизијата потпишаа Меморандум за соработка. Со овој документ се овозможува меѓусебна размена на информации и податоци со кои располагаат Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија и Советот за унапредување и надзор на ревизијата , а кои можат да го унапредат работењето на двете институции. Со Меморандумот за соработка што на 2 септември, 2013 година во Скопје го парафираа Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија и Советот за унапредување и надзор на ревизијата се очекува да се продлабочат релациите меѓу двете институции и интезивно да се разменуваат мислења и искуства, во врска со истражувањата и развојните процеси кои се од заеднички интерес.

      Исто така, двете институции ќе даваат иницијативи за промена на законската регулатива, како и за изработка и донесување на подзаконска регулатива од областа на хартиите од вредност и ревизијата.КХВ и СУНР ќе соработуваат и преку заеднички обуки на вработените.​​

​    Во периодот од 9 до 11 септември 2013 година во Милочер, Црна Гора се одржа Милочерски развоен форум „Економска криза, образование и вработување на млади луѓе" во организација на Асоцијацијата на економисти на Република Црна Гора. Претставници на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија на овој форум беа Елизабета Чингаровска, Претседател на Комисијата за хартии од вредност  на Република Македонија и Зорица Семенкова, Самостоен советник во Секторот за корпоративни финансии кои имаа свои излагања на панел дискусиите на форумот на тема „Економската криза и финансиските пазари„ и „Финансиска писменост„.

    На панел дискусијата на тема „Економската криза и финансиските пазари„ беше констатирано дека за унапредување и развој на пазарите на капитал основен услов е конкуренцијата и иновацијата на пазарите, и дека од истите е условен и развојот на целокупната економија. Беше посочено дека во остварувањето на овие цели е потребно активно учество на сите актери на пазарите на капитал, вклучувајќи ја и државата како креатор на економската политика. Исто така, беше реафирмирана и идејата за регионализацијата на пазарите на капитал односно создавањето на услови за формирање на регионален пазар на капитал.

    На панел дискусијата на тема „Финансиска писменост„ се дискутираше за познавањето на начелата на доброто финансиско одлучување од широката јавност, за корелацијата помеѓу степенот на финансиска писменост и претрпените загуби на инвеститорите во текот на економската криза, за активностите кои треба да бидат преземени за подобрување на финансиската писменост на широката јавност, а особенo на младите луѓе како идни доносители на финансиски одлуки, како и за улогата на финансиската писменост во остварувањето на правата на инвеститорите. Беше заклучено дека едукацијата на инвеститорите игра значајна улога во остварувањето на заштитата на инвеститорите,  што пак претставува заедничка цел на сите регулатори на пазарите на капитал.​​

      Претседателот на Комисијата за хартии од вредност на РМ, М-р Елизабета Чингаровска учествуваше на овогодинешната 38-ма Годишна Конференција на Меѓународната Организација на Комисиите за хартии од вредност (International Organization of Securities Commissions-IOSCO), која се одржа во Луксембург, во периодот од 15-19 септември.
Програмата на Конференцијата на IOSCO беше поделена на затворен и јавен дел на  конференцијата.
Затворениот дел се состоеше од организирани средби/состаноци на Регионалните Комитети на  IOSCO, потоа на Комитетот на пазарите во развој, на Одборот на IOSCO и на Претседателскиот Комитет на IOSCO, на кои се дикутираше за целокупните активности на комитетите во изминатата година, за потоа да се донесат заклучоци за нивните идни планови и активности.
Јавниот дел од Конференцијата се состоеше од 4 панели, и тоа:

• Панел 1 за Предизвиците на супервизорските тела со цел да се утврди соодветеното ниво на регулација и заштита на инвеститорите;
• Панел 2 за Иднината на растечките пазари/пазарите во развоји патот кој треба да го поминат за да го достигнат својот целосен потенцијал;
• Панел 3 за Разумните инвестиции и правилниот пристап за канализирање на приватниот капитал во насока на решавање на социјалните проблеми и
• Панел 4 за Долгорочните заштеди и пензии и улогата и придонесот на финансиските пазари и финанските продукти при нивното рационално кумулирање.

Годишните Конференции на IOSCO вообичаено привлекуваат на едно место помеѓу 450 и 850 учесници, од кои повеќето доаѓаат од над 110 јурисдикции од целиот свет. Ова е можност на едно место да се сретнат релевантните светски креатори на политики и одлуки и претставници од супервизорските тела на пазарите на капитал и хартии од вредност.​​

    Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија, Стопанската комора на Македонија, ИФЦ, Секретаријатот за економски прашања, образование и истражување на Швајцарија и Институтот на директориорганизираа работилница насловена „Зошто и како вашето друштво со ограничена одговорност да го преобразите во aкциoнерско друштво".

    Работилницата имаше за цел да ги поттикне друштвата со ограничена одговорност да се трансформираат во акционерски друштва и да емитираат акции и корпоративни обврзници преку кои полесно, побрзо, поефикасно и поефтино ќе дојдат до потребните финансиски средства за реализација на своите бизнис проекти. Со ова  ќе заживее пазарот на капитал и ќе се збогати понудата на хартии од вредност.

   Воведничари беа претседателката на Комисијата за хартии од вредност  на Република Македонија Елизабета Чингароска, извршната директорка на Стопанската комора на Македонија Јелисавета Георгиева и Кирил Нејков од ИФЦ во Македонија.Полесен пристап до капитал, придобивки од котацијата на хартии од вредност, ограничена одговорност, преносливост на акциите, ефикасно корпоративно управување, стабилност во постоењето, можност за експанзија, зголемена доверба во јавноста, општествена корист и дисперзиран ризик, се предностите на преобразбата од ДОО во АД, беше речено на работилницата во Стопанската комора.

   - Поголемата ефикасност и ефективност кај акционерското друштво, кое не е управувано од акционерите, туку од директорите односно менаџери, кои се избираат како претставници на акционерите ќе се постигне преку одвоеност на сопственоста од управувањето, што не значи дека постојните сопственици во целост би го изгубиле влијанието во управувањето и одлучувањето. Не се плашете дека ќе ја загубите контролата врз Вашата компанија, напротив преку примена на корпоративните практики ќе воспоставите сет на односи помеѓу Вас и менаџментот на компанијата, одборот, акционерите и другите засегнати лица. Тоа обезбедува структура преку која што се утврдуваат целите кои што ќе влијаат на подобрување на  учинокот, работењето, конкурентноста, профитноста и долгорочната вредност на компанијата, порача претседателот на Комисијата за хартии од вредност Елизабета Чингаровска пред присутните претставници на ДОО.

   На работилницата преку презентации се симулираше практичен пример на преобразба на едно друштво со ограничена одговорност во акционерско друштво, а беше промовиран и Прирачник за преобразба на ДОО во АД , којдоколку компаниите се одлучат на ваков чекор ќе им помогне при спроведувањето на постапката.​​

​        На семинарот што се одржа на 25-26 октомври, 2013 година во хотелот ,,Сириус,, во Струмица присуствуваа Претседателот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија, М-р Елизабета Чингаровска, вработените во Стручната служба на КХВ, Главниот извршен директор на Македонската берза АД Скопје, Иван Штериев, Извршниот директор на Централниот депозитар за хартии од вредност АД Скопје Елена Јакимовска Петровска, директорите на брокерските куќи и банките кои имаат дозвола за работење со хартии од вредност во земјава, како и првите луѓе на друштвата за управување со инвестициски фондови .

   На почетокот на семинарот, учесниците ги поздрави Претседателот на Комисијата, М-р Елизабета Чингаровска , која истакна дека цел на средбата е анализа на состојбата на пазарот на хартии од вредност и размена на идеи, проблеми и прашања со кои се соочуваат овластените учесници, за да се утврди на кој начин може Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија да помогне за подобрување на моменталните состојби на пазарот.

       Се анализираше вкупниот промет остварен на Берзата оваа година кој заклучно со 20.10.2013 година бележи пад од 43,45% во однос на истиот период лани. Беше констатирано дека најголем пад е забележан кај прометот од блок трансакции и јавни берзански аукции.Вредноста на МБИ10 индексот е намалена за 10,05% во споредба со лани, а  учеството на странските инвеститори во вкупниот промет од страната на купување е 9,41%, додека од продажната страна учествуваат со 13,47%. Ваквите показатели ја отсликуваат состојбата на пазарот, која пак како што беше заеднички констатирано бара мерки за унапредување и засилена комуникација со компаниите и со потенцијалните инвеститори. Тоа подразбира развој и ефикасно функционирање на сите институции на пазарот , информираност на потенцијалните инвеститори за пласман на слободните средства со цел остварување на дополнителна корист, едукација  и информираност на компаниите/единиците на локална самоуправа за можноста за алтернативни извори на финансирање и друго.​​

    На 19 декември, 2013 година,  Народната банка на Република Македонија, Министерството за финансии, Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија, Агенцијата за супервизија на осигурување и Агенцијата за супервизија на капитално финансираното пензиско осигурување  потпишаа Меморандумот за соработка. Целта е институциите надлежни за регулирање на финансиските услуги, со заеднички заложби и проекти, да го подигнат нивото на финансиска писменост на населението во Република Македонија. Своите потписи на Меморандумот за соработка  ги ставија Вицепремиерот и Министер за финансии М-р Зоран Ставрески, Гувернерот на Народната банка на Република Македонија М-р Димитар Богов, Претседателот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија  М-р Елизабета Чингаровска, Претседателот на Советот на  експерти на Агенцијата за супервизија на осигурувањето Д-р Климе Поповски и Претседателот на Советот на  експерти  на Агенцијата за супервизија на капиталното финансиско пензиско осигурување  Д-р Булент Дервиши.

      -  Целта е полесно да се остварат заедничките цели, бидејќи, како што рече Гувернерот на Народната банка на Република Македонија Димитар Богов, нашиот интерес е да имаме население кое ќе ги разбира многу добро финансиските услуги што ги користи и на тој начин нема да влегува во непотребни ризици. На тој начин, потенцира, придонесуваме за избегнувње и минимизирање на ризиците во финансискиот сектор, а со тоа и креираме постабилен финансиски сектор.

       Според Вицепремиерот и Министер за финансии Зоран Ставрески, потпишувањето на овој Меморандум е уште еден чекор во насока на зголемување на координацијата на регулаторните тела заради постабилен финансиски сектор и запознавање на јавноста со можностите што ги нуди финансискиот сектор.

      - Верувам дека на ваков начин ќе придонесеме и во Македонија да се подигне нивото на финансиска писменост и на тој начин ќе се вклучиме во европските трендови кои почнаа особено по финансиската криза со цел да се зголеми нивото на финансиската писменост и да се намалат ризиците, рече Министерот Ставрески.

       Потписниците на Меморандумот се согласија да се формираКоординациско тело на регулаторните институции во Македонија за финансиска едукација. Улогата на Координациското тело ќе биде:

1.    Да покренува иницијативи до надлежните институции за донесување акти коишто ќе ја поткрепат идејата за финансиска едукација на населението во Република Македонија;

2.    Да дефинира и да предлага заеднички проекти за финансиска едукација;

3.    Да изработува стратегиски документи;

4.   Да ги организира, да ги спроведува и да ги проценува анкетите за нивото на финансиска писменост во земјата и нивото на финансиска вклученост на населението во финансискиот систем во државата;

5.    Да организира работни сесии, семинари и други видови обуки и настани;

6.    Да промовира регионална и интернационална соработка.

       Изработката на стратегиските документи ќе се темели врз основа на меѓународно прифатените принципи за финансиска едукација на Групацијата 20 најразвиени земји и други мултилатерални институции и организации.

       Финансиски описменетите граѓани ќе можат да направат правилен и здрав избор на финансиските производи, а со тоа ќе се придонесе и за постабилен и сигурен финансиски систем во државата.​​

​       Како да се поттикнат компаниите наместо од банка да земаат кредити, да емитуваат јавни понуди беше тема на Тркалезната маса што се одржа на 19 февруари,2014 година во Скопје во организација на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија, Македонската берза АД Скопје и Институтот на овластени ревизори на Република Македонија. Примарниот пазар во Македонија главно имаше приватни пласмани, а не јавни понуди на хартии од вредност или, пак, јавните понуди и новите емисии беа последица од цензусите за постигнување на повисоки износи на капитал во високорегулираниот финансиски сектор, распределба на корпоративните добивки во форма на акции или се случуваа после извршени преземања од странски доминантни акционери рече Главниот извршен директор на Македонската берза АД Скопје Иван Штериев. Некои инвестиции можат соодветно да бидат финасирани единствено преку акционерски капитал или преку фондовите. Затоа унапредувањето на сегментот на финасискиот сектор кој нуди капитал што прифаќа повисоки ризици треба да биде приоритет. Од непроценливо значење е вратата на пазарот на капитал да се држи отворена за оние претприемачи кои имаат добри идеи и кои во моментот не можат да обезбедат капитал од традиционалните банкарски ресурси, порача Штериев. 

        Претседателот на КХВ Елизабета Чингаровска рече дека најчест начин на финансирање на компаниите во Македонија е преку земање кредити од страна на банките.Многу важен алтернативен начин на финансирање е токму преку издавањето хартии од вредност, акции и обврзници, преку кои компаниите имаат можност да дојдат до свеж капитал. Кај бизнисмените постојат дилеми зошто преку издавање акции да се финансира една компанија и дали со издавање акции и вклучување на повеќе акционери треба да се дели и профитот и ќе се усложни начинот на носење на одлуки, нагласи Чингаровска. Таа посочи дека во 2013 година се бележи тренд на зголемување на алтернативниот начин на финансирање на компаниите на светско ниво.На глобално ниво во 2013 година имало 864 јавни понуди во вредност од 163 милијарди долари што е за 27 отсто повеќе отколку во 2012 година. Само во САД имало 222 иницијални понуди со вкупна вредност од 59,6 милијарди долари. Во европските земји од 158 иницијални понуди собран е капитал нешто повеќе од 30 милијарди долари. Во Хрватска имало пет иницијални понуди и тоа две со издавање на обврзници, а три со издавање на акции во кои се собрани преку 56 милиони евра, во Словенија има 10 иницијални понуди во кои се собрани 205 милони евра, а кај нас преку осум приватни понуди се прибрани околу три милиони евра, појасни Чингаровска. Претседателот на Институтот на овластени ревизори на Република Македонија, Борислав Атанасовски рече дека преку јавната понуда може да дојде до зголемување на конкурентноста на компанијата и со тоа се отвора можноста едно друштво да преземе друштво на полесен начин, а со тоа да се влијае на конкурентноста на пазарот во Македонија. Мнозинскиот сопственик на винаријата Попова Кула, Јордан Трајков, пак, посочи дека иницијалната јавна понуда треба да биде примарен, а не алтернативен начин на финансирање на компаниите, особено на оние компании кои гледаат можност за брз раст. Извршниот директор на Поштел Брокер АД Скопје, Ѓорѓи Палевски истакна дека македонскиот пазар на хартии од вредност е ограничен со одредени ресурси и хартии од вредност кои нудат дивиденди кои сепак се поповолни во однос на орочените депозити, но се премногу малку за, како што рече, количината на капитал што стои затворен во рацете на приватни инвеститори од Македонија. Жално е што како пазар не можеме да ги апсорбираме тие средства.... Влијанието на банкарството е преголемо врз компаниите во Македонија, се уште поврзаноста меѓу начинот на управување на компаниите и менаџментите на банките е на високо ниво. Приватизацијата игра клучна улога за начинот на размислување во Македонија, бидејќи строго дефинирана приватна сопственост кај одредени компании нема. Така дополнителното издавање на некоја јавна емисија би претставувало страв кај одредени менаџери дека ќе го изгубат мнозинството ако не се оди на некоја понуда за познат купувач, потенцира Палевски.
    Во рамките на настанот беше промовиран Водичот за Јавна понуда на хартии од вредност, изработен од Македонската берза АД Скопје и Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија. Во Водичот се објаснува постапката за издавање хартии од вредност по пат на јавна понуда како начин на прибирање на слободен паричен капитал за долгорочно финансирање на компаниите, предностите и карактеристиките на јавната емисија, како и котацијата на берза. Наведени се и некои успешни приказни на јавна понуда кај нас и во светот.​​

​        ​Со симболично означување на тргувањето со удирање на ѕвоното во Македонската берза од страна на Александар Линин, најдобриот ученик од четврта година во Средното економско-правно училиште „Васил Антевски - Дрен" од Скопје на 10 март, 2014 година официјално почна одбележувањето на Глобалната недела на пари во Македонија. Настани како денешниот го прават предметот пари и управувањето со пари подостапен до младите генерации, порача вицепремиерот и министер за финансии Зоран Ставрески. - Сите ние во различна возраст се соочува со прашањето на финансиските средства, управувањето со нив и најефикасниот начин на користење на парите, како и со финансиските проблеми. Одредени истражувања покажуваат дека речиси половина од луѓето во некоја фаза имаат финансиски проблеми и за нив најчесто не се обраќаат до финансиските експерти, туку повеќе разговараат меѓу себе, со колегите на работа и семејството. Затоа е потребно да се подигне степенот на финансиска едукација за сите генерации, почнувајќи од децата во основно образование, рече Ставрески. Тој порача дека е значајно да се почитуваат средствата, да се знае дека до нив не се доаѓа лесно и да се управува правилно со нив за добро да се распределат и да се покријат сите финансиски потреби. Нема фаза од животот во која финансиските прашања не се значајни и во кои надградбата на човекот за тоа како треба да се управува на најлесен начин со парите не е значајна. Затоа е битно да се надградува финансиското знаење. Секој има и право и обврска да посвети повеќе внимание на финансиските прашања, бидејќи традиционално ретко кој пристапува кон изработка на буџет кога станува збор за сопствените средства... Управувањето со парите е иста одговорност како и управувањето со сопственото здравје. Колку подобро тоа го правите, толку полесно ќе ви биде во животот и ќе имате помалку финансиски проблеми, порача Ставрески.Би ви порачал како што се едуцирате за други работи исто толку, а можеби и позначајно е да ги разберете и финансиските прашања, односно да научите повеќе за парите, како подобро да се управува со нив и да се економизира со нив, рече Ставрески, нагласувајќи дека умешноста на управување со парите и економијата по дефиниција значат управување со ограничени ресурси. Главниот извршен директор на Македонската берза, Иван Штериев посочи дека во една пазарна економија, настаните на Берзата и околу неа се едни од најважните економски феномени. Токму нивното разбирање и толкување е поврзано со нивото на финансиска едукација. Постои глобален консензус дека е потребно нивото на финансиска едукација и писменост во светот да се подобрува и се повеќе луѓе да се вклучуваат во светот на финансиите, односно да се подобри финансиската инклузија. Гувернерот на Народна банка, Димитар Богов истакна дека слична активност има во 17 берзи низ светот меѓу кои и берзите во Париз, Лондон, Берлин и Стокхолм. - Сето тоа укажува дека многу големо значење и се придава на финансиската едукација, особено на младите, бидејќи тие во иднина треба да бидат оспособени да стапуваат на пазарот на работна сила, да влегуваат во финансиски трансакции и да носат правилни одлуки врз основа на информациите со кои располагаат, рече Богов. 

      На 30-те најдобри ученици од училиштето им се овозможи да тргуваат на Виртуелната берза, едукативен портал на Македонска берза, кој е симулација на вистинското тргување. Ученикот кој по еден месец тргување ќе постигне најдобар резултат ќе добие награда - бесплатна обука во Македонската берза за принципите на пазарите на капитал. Инаку, овој настан е дел од активностите што Координациското тело за финансиска едукација во кое членуваат: Народната банка на Република Македонија, Министерството за финансии, Агенцијата за супервизија на осигурување, Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување и Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија ги презема како дел од светската недела на пари, која пак е во организација на Меѓународната организација за финансиска едукација на деца и млади (Child and Youth finance international.) Оваа година Глобалната недела на пари се одржува од 10 до 17 март и во неа учествуваат околу 2 милиона деца од над 100 земји во светот. Тие се вклучени во активностите кои се организирани од над 500 институции и организации.​​

​Во рамките на одбележувањето на „Глобалната недела на парите" на 14 март,2014 година Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија одржа едукативно предавање во велешкото економско училиште ССОУ „Јовче Тесличков". Целта на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија е да ја подигне финансиската писменост кај младите , бидејќи токму тие во иднина ќе стапат на пазарот на работна сила, ќе влегуваат во финансиски трансакции и ќе носат правилни одлуки врз основа на информациите со кои ќе располагаат. Претседателот на Комисијата за хартии од вредност Елизабета Чингаровска, нагласи дека преку ваквиот едукативен караван , средношколците добиваат едукација и го осознаваат значењето и менаџирањето на парите.„Сметаме дека со предавањето ќе се зголеми интересот за финансиските институции, за инвестирањето а сето тоа ќе доведе до подобрување и зголемување на финансиската писменост кај ученциите", изјави, Чингаровска. „Лично сметам дека не само во една недела во годината, туку во секој ден од животот од управувањето со парите, од начинот на кој и приоѓаме на нивната вредност, зависи каков ќе ни биде животот. Низ нивната номинална вредност се определува вредноста на нашиот труд, а умешноста да ги претвориме парите во успешна инвестиција најдобро ја знаат нашите денешни гости". – рече градоначалникот на Велес Славчо Чадиев Главниот извршен директор на Македонска берза, Иван Штериев посочи во една пазарна економија, настаните на Берзата и околу неа се едни од најважните економски феномени. Токму нивното разбирање и толкување е поврзано со нивото на финансиска едукација. Постои глобален консензус дека нивото на финансиска едукација и писменост во светот треба да се подобрува и се повеќе луѓе да се вклучуваат во светот на финансиите, односно да се подобри финансиската инклузија", рече Штериев.​​

​       Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија и Академијата за судии и јавни обвинители на 24 април, 2014 година организираа тркалезна маса на тема ,,Кривични дела поврзани со хартии од вредност. Целта е преку заедничка едукација и професионална обука на судиите , јавните обвинители и на вработените на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија што е можно повеќе кривични дела поврзани со хартии од вредност да добијат разрешница, со што ќе се зајакне довербата во пазарот на хартии од вредност кој е основен предуслов за привлекување на инвеститори и прилив на нов капитал во Република Македонија. Во секоја земја, за еден пазар на капитал успешно да функционира потребно е сите чинители , вклучително и судиите и јавните обвнители, да бидат запознаени со неговата структура и организација, со начинот на кој функционира и со регулативата што се применува, рече Претседателката на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија М-р Елизабета Чингаровска на отворањето. Ете токму затоа, Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија и Академијата на судии и јавни обвинители ја организираме оваа тркалезна маса, рече Чингаровска која е прва од серијата средби на кои работно ќе соработуваат КХВ и Академијата. 

       Според Директорката на Академијата за судии и јавни обвинители Анета Арнаудовска, Академијата има клучна улога во јакнење на стручноста на правосудните институции и е професионален партнер во соработката со домашните и странски институции и проекти, каде веќе може да се вброи и Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија.​​

     ​На 16 мај во Скопје во организација на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија, Македонската берза АД Скопје и Централниот депозитар за хартии од вредност АД Скопје се одржа  втората „Конференција на македонскиот пазар на хартии од вредност". 

    Овој заеднички настан на едно место ги обедини еминентните претставници на финансискиот сектор и индустријата на хартии од вредност, котираните компании и другите друштва, државните институции и универзитетите, ревизорите и сите останати субјекти чија дејност е поврзана со работењето или инвестирањето во хартии од вредност.​​​

​     ​Македонија и Турција имаат добра соработка на економски план и тоа треба да се пренесе и на пазарот на хартии од вредност. Ова го констатираа првите луѓе на комисиите за хартии од вредност на Македонија и на Турција Елизабета Чингаровска и Вахдетин Ерташ на средбата која е почеток на, како што сметаат, идна плодна соработка и ќе биде можност инвеститорите од Турција да споделуваат информации во однос на бенефитите што ги нуди Република Македонија за инвеститорите. - Ова е прва билатерална средба која се надеваме дека ќе биде почеток на идна плодна соработка и размена на меѓусебни искуства со турската Комисија за хартии од вредност, изјави по средбата претседателот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија Елизабета Чингаровска. Таа додаде дека е корисна помошта од страна на турската институција за поттикнување на домашниот пазар на хартии од вредност имајќи предвид дека на Истанбулската берза се тргуваат акции од една до 10 милијарди долари. 

      Претседателот на турскиот регулатор, Ерташ изрази задоволство што во последните години се зголемува бројот на инвеститори во, како што вели пријателска Македонија. Тој ги повика сите турски инвеститори да инвестираат во Македонија, а македонските реципрочно да инвестираат во Турција. - Меѓу Република Македонија и Република Турција имаме добра соработка која датира одамна. Нашата соработка е важна од историски аспект, а Република Македонија и како географски простор е многу блиска до мојата матична држава, истакна претседателот на Комисијата за хартии од вредност на Република Турција. 

      Од македонската Комисија за хартии од вредност сметаат дека работниот состанок е од особена важност за економиите на двете држави, бидејќи со развојот на домашните пазари се придонесува кон зајакнување, унапредување на економската соработка и на билатералните односи. За македонскиот пазар на хартии од вредност значајно е да има добра инвестициска база и поголема ликвидност, па затоа од овој работен состанок се очекува да произлезат и иницијатива за споделување на стручното знаење, но и на базата на инвеститори со Истанбулската берза како најголем пазар во евроазискиот регион, на кој се остварува дневен промет во милијарди долари, а тргуваат многу мали акционери и странски инвеститори од Азија и од Европа.​​

​   ​На работилницата што се одржа на 28-29 ноември, 2014 година во хотелот ,,Епинал,, во Битола присуствуваа Претседателот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија, М-р Елизабета Чингаровска, вработените во Стручната служба на КХВ, Главниот извршен директор на Македонската берза АД Скопје, Иван Штериев, Извршниот директор на Централниот депозитар за хартии од вредност АД Скопје Елена Јакимовска Петровска, директорите на брокерските куќи и банките кои имаат дозвола за работење со хартии од вредност во земјава, како и првите луѓе на друштвата за управување со инвестициски фондови. На почетокот на семинарот, учесниците ги поздрави Претседателот на Комисијата, М-р Елизабета Чингаровска, која истакна дека ваквите средби стануваат традиција од кои има реални ефекти. За тоа говори фактот што иницијативите и предлозите кои беа презентирани минатата година во Струмица веќе се преточени во регулатива или се спроведени проекти. Целта на средбата беше анализа на актуелните состојби на пазарот на хартии од вредност и размена на идеи, проблеми и прашања со кои се соочуваат овластените учесници, за да се утврди на кој начин може Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија да помогне за подобрување на моменталните движења на пазарот. Заеднички беше констатирано дека треба да се продолжи со мерки за унапредување и со засилена комуникација со компаниите и со потенцијалните инвеститори.​​

​​Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија и Меѓународната финансиска корпорација, дел од Групацијата на Светска банка (ИФЦ), со поддршка на Швајцарскиот секретаријат за економски прашања (СЕЦО) изработија Водич за разбирање на пазарот на хартии од вредност. Со Водичот, овие институции имаат цел да придонесат за подигнување на степенот на финансиската едукација, како и предметите поврзани со пари и управувањето со нив да станат подостапни до младите генерации. Оваа брошура е наменета за учениците од средните училишта. Имајќи го во предвид фактот дека во една пазарна економија, настаните на Берзата и воопшто на пазарот на хартии од вредност се едни од најважните економски феномени, се наметнува потребата од рано разбирање и толкување на поимите поврани со пазарот и навлегување во суштината на неговото функционирање. Токму младите во иднина треба да бидат оспособени да стапуваат на пазарот на работна сила, да влегуваат во финансиски трансакции и да носат правилни одлуки врз основа на информациите со кои располагаат. Постои глобален консензус дека е потребно нивото на финансиска едукација и писменост во светот да се подобрува и се повеќе луѓе да се вклучуваат во светот на финансиите, а со тоа и на пазарите на хартии од вредност. Потврда за тоа е и одбележувањето на Глобалната недела на пари (Global Money Week), во што е вклучена и Република Македонија, а промоцијата на Водичот е само една од активностите што се спроведуваат кај нас. Водичот е достапен на веб страницата на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија www.sec.gov.mk.​​

​   Претседателот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија М-р Елизабета Чингаровска и членот на КХВ г-дин Милаим Ајдини, заедно со претставници на Стручната служба на 8 април ,2015 година остварија работна посета на Агенцијата за регулирање на финансискиот пазар во Република Албанија (FSA), Тирана. Домаќините организираа работилница на тема: ,,Супервизијата и регулативата на пазарот на капитал и инвестициските фондови во Албанија,,. Отворајќи ја работилницата, Извршниот Директор на FSA, г-ѓа Енкеледа Шехи, направи краток опис на пазарите над кои FSA врши надзор и укажа на важноста што институцијата ја има за домашниот финансиски пазар. За време на работилницата, експерти на FSA го презентираа напредокот и развојот на пазарот на хартии од вредност и инвестициските фондови во Албанија. На пример, вкупната актива на инвестициските фондови на крајот на 2014 година изнесувала 4,7% од бруто домашниот производ, што претставува пораст во споредба со 2012 година, кога инвестициските фондови ја започнале за прв пат својата активност и нивната актива изнесувала само 1,2% од вкупниот БДП. При тоа, беше потенцирано значењето на пазарот на капитал во вкупната албанска економија, а беа опфатени и следните теми: - Правна рамка со која се регулира и врши надзор на пазарот на хартии од вредност и инвестициски фондови; - Инфраструктура на пазарот, како и улогата на FSA во нејзината супервизија и регулатива; - Онлајн електронската платформа на FSA за пазарот на хартии од вредност на Владата; - Напредокот на Албанија во Процесот за стабилизација, асоцијација за финансиските пазари, под надзор на FSA; - Европските директиви за регулирање на пазарот на капитал, предизвици и напорите на Албанија за нивната примена; - Важноста на развој на Тиранска берза; - Најновите случувања за зголемување на независноста на телото и јакнење на неговата улога во финансиските пазари. 

    Една поинаква перспектива беше презентирана од страна на Главниот извршен директор на "Рајфајзен Инвест", кој ги прикажа резултатите низ годините наназад и тоа за двата инвестициски фонда, "Рајфајзен Престиж" и "Рајфајзен Евро Инвест, кои имаат околу 33 илјади членови. Претседателот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија М-р Елизабета Чингаровска ја претстави актуелната состојба на македонскиот пазар на капитал и реформите кои се спроведуваат од аспект на законска регулатива, примена на најновите софтверски решенија, имплементација на европските директиви и друго.      Извршниот Директор на FSA, г-ѓа Шехи и претседателот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија, г-ѓа Чингаровска оваа посета ја оценија како многу важна, која ќе биде поттик да се продлабочи соработката и да се зајакнат односите меѓу двете институции .​​

​     Традиционално како и секоја година, Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија на 28-29 ноември, 2015 година во Струмица на заедничка маса ја собра целата брокерска и фондовска индустрија во земјава. Целта е да се направи анализа на актуелните состојби на пазарот на хартии од вредност и да се утврдат приоритетите за наредната 2016 година. Отварајќи ја работилницата, Претседателот на Комисијата, М-р Елизабета Чингаровска, истакна дека од ваквите средби кои се одржуваат по трет пат, видливи се реални ефекти, односно иницијативите и предлозите кои беа презентирани минатата година во Битола во најголем дел веќе се преточени во регулатива или се спроведени проекти. Преку размена на идеи, сугестии и проблеми со кои се соочуваат овластените учесници подвлече Претседателот на КХВ Елизабета Чингаровска, Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија како регулатор на пазарот на капаитал во рамките на своите надлежности презема активности и мерки за подобрување на моменталните услови и движења на пазарот. Заеднички беше констатирано дека сите овластени учесници треба да преземаат чекори кои би придонеле за унапредување на вкупните состојби на нашиот пазар кој е мал со ниска ликвидност. 

      Преку престојното регионално поврзување на берзите на трите земји: Македонија, Бугарија и Хрватска и засилена комуникација со компаниите и со поголемо присуство на потенцијалните институционални инвеститори треба да се зголеми довербата во пазарот. Потребно е да се истражува потенцијалот на пазарот и компаниите да се поттикнуваат да бараат можност за финансирање на своите активности на берзата. На работилницата присуствуваа и членот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија Милаим Ајдини, вработените во Стручната служба на КХВ, Главниот извршен директор на Македонската берза АД Скопје, Иван Штериев, Извршниот директор на Централниот депозитар за хартии од вредност АД Скопје Елена Јакимовска Петровска, директорите на брокерските куќи и банките кои имаат дозвола за работење со хартии од вредност во земјава, како и првите луѓе на друштвата за управување со инвестициски фондови.​​

Интервју на Претседателот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија м-р Елизабета Чингаровска за магазинот „Економија и Бизнис" - август 2014 година

​Изјава на Претседателот на Комисијата за хартии од вредност Марина Наќева Кавракова за неделникот Фокус од 8 мај 2009 година

​Интервју на Претседателот на Комисијата за хартии од вредност Марина Наќева Кавракова за неделникот Форум од 5 јуни 2009 година

​Обраќање на Претседателот на Комисијата за хартии од вредност Марина Наќева Кавракова на промоцијата на проектот за електорнско доставување на податоци во Регистарот на АД со посебни обврски за известување, во Скопје, 16.06.2009 година

​Интервју на Претседателот на Комисијата за хартии од вредност Марина Наќева Кавракова за магазинот Капитал од 12 ноември 2009 година

​Обраќање на Претседателот на Комисијата за хартии од вредност Марина Наќева Кавракова на промоцијата на Прирачникот за издавање на хартии од вредност во Скопје, 17.11.2009 година

​Интервју на Претседателот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија Марина Наќева Кавракова за дневниот весник Капитал од 25 февруари 2011 година

​Интервју на Претседателот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија Марина Наќева Кавракова за дневниот весник Утрински весник  од 16 јуни 2012 година

​​    Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија, Македонската берза АД Скопје и Институтот на директори, поддржани од Меѓународната Финансиска Корпорација (IFC) членка на групацијата на Светска Банка ја организираат Првата обука за корпоративни секретари во Република Македонија, која започнa на 10 декември 2015 година, а се спроведува согласно меѓународна методологија изработена врз основа на долгогодишното искуство на ИФЦ во оваа област. Целта на обуката е преку едукација на внатрешните правни советници во компаниите од страна на домашни и на странски експерти да се унапреди квалитетот на корпоративното управување и да се почитуваат постојните корпоративни правила и политики. Како професионалец со единствен збир на знаења и способности, корпоративниот секретар треба да воспостави добра комуникација меѓу различните органи на управување на друштвото во согласност со статутот и интерните акти на компанијата, да воведе најдобри практики за одржување на комуникација на раководниот тим, акционерите и заинтересираните страни, да го советува претседавачот на Собранието за потенцијалните прашања кои може да влијаат на односот помеѓу друштвото и акционерите, да ги совлада предизвиците од креирањето на интегрирано известување за поголема транспарентност и.т.н. Според светските искуства, корпоративниот секретар е клучен играч во рамките на раководниот тим со соодветни способности, визија и вредности, потребни за компанијата и нејзините клиенти да се движат кон развој. Корпоративниот секретар треба да ја зголеми довербата и кај другите лица кои се засегнати од работењето на компанијата. Инаку, Кодексот за корпоративно управување на Македонската берза, како и посебната регулатива на банките ја дефинираат и регулираат позицијата на корпоративен секретар. Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија, Македонската берза АД Скопје и Институтот на директори, поддржани од Меѓународната Финансиска Корпорација (IFC) членка на групацијата на Светска Банка,веќе подолго време соработуваат со цел да ги промовираат добрите практики на корпоративно управување во компаниите и воопшто на пазарот на капитал во Република Македонија.​​

​      Претседателот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија М-р Елизабета Чингаровска учествуваше на Европскиот регионален Комитет на IOSCO што се одржа 29 јануари,2016 година во Стокхолм, Шведска. Се дискутираше за неколку теми кои се од интерес на регулаторните тела на пазарите на хартии од вредност во Европа како што се продлабочување на соработката во рамките на предлогот за регионални тела за соработка, размена на податоци и информации врз основа на Мултилатералниот Меморандум за соработка на IOSCO, зголемување на транспарентноста во работењето на комитетите на IOSCO, и.т.н. Една од целите кои треба да ги оствари IOSCO во наредниот период е да помогне во зајакнување на капацитетите на регулаторите во различни делови на Европа, преку создавање и финансиска помош на регионални тела за зајакнување на капацитетите, кои ќе организираат работилници, форуми, тркалезни маси на кои ќе се обработуваат теми од интерес на соодветниот регион и од интерес и на помалите регулатори. Во однос на размената на податоци и информации, беше констатирано дека MMoU на IOSCO претставува добра основа за соработка помеѓу регулаторите во светот при размена на информации, кои се потребни за решавање на различни случаи. Доказ за ефикасноста на примената на Меморандумот е постојаното зголемување на бројот на земји-потписнички, како и на бројот на барања кои земјите ги испраќаат (ако во 2006 тој број бил 527 барања, во 2014 биле поднесени 3080 барања). Како прашање кое во иднина ќе треба да биде предмет на детални анализи и дискусии и кое ќе влијае на продлабочување на соработката помеѓу регулаторите беше истакнат начинот на супервизија на тргувањето со биткоини и обелоденувањето на информации за регистрите на трансакции со биткоини (bitcoin ledger). На состанокот, кој беше под покровителство на регулаторот на пазарот на хартии од вредност од Шведска присуствуваа претставници на повеќе од 30 регулаторни тела на пазарите на хартии од вредност во Европа, ESMA и на Руската Федерација.​​​

     Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија и годинава  во рамките на Global Money week продолжи со едукација на учениците од средните училишта.

     Преку активностите кои ги преземаме, ние сакаме да бидеме сигурни дека мислењата на младите се слушнати, а со тоа се и дел од промените за нивната подобра иднина. Вие претставувате иднина на нашето општество, затоа потребно е преку правилна едукација да навлезете во суштината на функционирањето на пазарот на капитал, со што би можеле да носите правилни и мудри одлуки, базирани на анализи и знаења, им посочи Претседателката на КХВ М-р Елизабета Чингаровска при средбите со учениците.

     Според Чингаровска, одбележувањето на Глобалната недела на пари  дава оптимизам дека активностите за финансиска eдукација на населението во Република Македонија , пред се на најмладите не застануваат овде.

       Инаку, секоја година, во текот на март во рамките на Global Money week, младите луѓе од целиот свет преку разговор, дискусија  учат за штедењето, парите, менување на економскиот системи и изградба на нивната финансиска иднина.​​

      ​Со особено задоволство ја прифатив поканата да говорам на оваа Конференција, би рекла не секојдневна, зашто токму деновиве Македонската берза одбележува 20 години од своето постоење и она што за мене е уште поважно денеска станува реалност долгогодишната заложба за регионално поврзување на берзите во Југоисточна Европа, свечено се пушта во употреба СЕЕ ЛИНК платформата истакна Претседателката на КХВ М-р Елизабета Чингаровска на Годишната Конференција на Македонска берза што се одржа на 29 март, 2016 година во Александар Палас, Скопје. Според неа со овој проект, Македонската берза покажала дека е успешна и модерна институција, со задоволителен тренд на изградба на својот капацитет. На општо задоволство, рече Чингаровска тоа е разбрано, и од нас како регулатор и затоа оценката е дека Македонската берза по 20 години, денес е респектибилна саморегулирачка институција, со јасна визија, мисија и цел. Свесни сме дека унапредувањето на пазарите на хартии од вредност претставува важен сегмент за развојот на националната економија во целина , нашиот пазар на хартии од вредност, има мал број на котирани компании, ниско ниво на пазарна капитализација и мала ликвидност, со потешкотија ги остварува своите стратешки цели и планови за да одговори на сите предизвици на техничко-технолошкиот развој. Поради тоа, продолжи Претседателката на КХВ се покажа дека најекономичниот и најефикасниот начин на остварување на натамошен раст и развој е токму соработката и интеграцијата на пазарите на хартии од вредност во регионов. Предностите на регионалната интеграција како што се: диверзификација на ризикот, намалување на трошоците на работење, поголем поврат на вложените средства и интезивен прекуграничен слободен проток на капитал, може во голема мера да влијаат врз остварување на зацртаните цели. Чингаровска очекува дека преку интеграцијата треба да дојде до соединување и поврзување на ресурсите на фрагментираните и на различен степен на развој пазари на хартии од вредност, што пак ќе влијае врз можноста, да се мобилизираат локалниот и меѓународен капитал во насока на нивен инфраструктурен развој, а преку тоа и на целокупниот финансиски систем. 

      Според Претседателката на КХВ, ова отвора можност потенцијалните инвеститори од регионот и надвор од него да имаат избор на различни хартии од вредност, а издавачите да имаат полесен пристап до поголем број на потенцијални инвеститори, кои ќе бидат подготвени да ги вложат своите средства во развојот на македонските компании. Клучната поента е дека регионалната интеграција доколку се води на правилна основа и на прагматичен начин може да ја зголеми ефективноста, ликвидноста, ефикасноста и конкурентноста на регионалните пазари на хартии од вредност. Токму ваков пазар , на кој би се вовеле нови финансиски инструменти и услуги, со поефикасна алокација на капиталот, треба да биде визијата за долгорочен развој на македонскиот пазар . Чингаровска заклучи дека ова е дефинитивно правецот со кој македонскиот пазар на хартии од вредност ќе ја избегне позицијата на „локален губитник“ и ќе се приклучи во групата на „глобални добитници“.​​​​​

​​      Особено задоволство ми е да се обратам на денешната конференција по повод завршување на проектот кој се спроведуваше во Република Македонија во изминатите 18 месеци и кој имаше за цел усогласување на домашното законодавство со регулативата на ЕУ во областа на движење на капитал и платни и финансиски услуги со посебен осврт на пазар на хартии од вредност и инвестициски услуги. Исто така, оваа прилика ја користам во име на Комисијата за хартии од вредност на РМ да се заблагодарам на Европската Унија за велокодушната поддршка која ја даде за реализиција на нашата визија за приближување на Република Македонија до земјите членки на Унијата во областа на пазарот на хартии од вредност рече М-р Елизабета Чингаровска, Претседател на КХВ на РМ. Според неа, целите и принципите на работење и вредностите на КХВ, не мотивираат целосно да се усогласиме и да ги имплементираме релевантните ЕУ Директиви и да донесеме подобри закони, со што сите овластени пазарни учесници-берза, депозитар, инвестициски фирми ќе можат да ги планираат своите активности однапред и со поголема сигурност,што несомнено ќе доведе до раст и развој на пазарот на хартии од вредност, како значаен сегмент на македонската економија.Во изминатиот период ние сите упорно потсетувавме дека пазарите на хартии од вредност не функционираат во изолација и дека се што се случува во сите да дојде до подобрување на состојбите, потребно е да имаме модерно законодавство, компатибилно со Европската Унија или стандардизиран систем на закони кои важат во сите земји – членки. Затоа, преку имплементацијата на регулативата на ЕУ, сакаме да создадеме модерен и ефикасен пазар на хартии од вредност кој е отворен за соработка и интеграција со останатите финансиски пазари од Европа, со што рече Чингаровска ќе се искористи целосниот потенцијал на единствениот европски финансиски пазар, поддржан од модерната инфраструктура.Создавањето на посилен и високо регулиран пазар на хартии од вредност, усогласен со ЕУ регулативата ќе ја зголеми финансиската еластичност и ќе помогне парите да се движат таму каде што може да бидат најпродуктивни, каде што ќе можат да го помогнат развојот на компаниите. Таквиот пазар ќе може полесно да ги ангажира заштедите на граѓаните за постиг​​​​​нување на поефикасен раст, канализирање на инвестициите кон проекти на кои им треба финансирање, отварање на нови алтернативи за финансирање на деловните потфати на компаниите подвлече Претседателката на КХВ на РМ. Доколку навремено и целосно ги имплементираме ЕУ регулативите, дотолку побрзо ќе можеме да се надеваме на влез на повеќе странски инвестотори кои преферираат стабилност наместо постојано менување и неусогласеност на регулативата, континуирани и сигурни наместо високи, а еднократни приходи. Сето ова, рече Чингаровска ме мотивира, заедно со мојот тим да работиме на изградба на поликвиден, постабилен, поефикасен пазар на хартии од вредност кој се повеќе ќе се користи при финансирање за бизнисите во Македонија, како и за обезбедување на повеќе можности за потенцијалните инвеститори. Претседателката на КХВ ја спомена и СЕЕ Линк платформата во која се вклучени неколку берзи од регионот, а со која се создаде добра инфраструктура за инвеститорите, на домашните вложувачи и на финансиските посредници им се отворија нови бизнис можности, за почеток компаниите од трите земји веќе се доближија кај потенцијалните инвеститори. Ако на ова се додаде и предложената законска регулатива изготвена преку овој проект, финансиран од Европската Унија,според Чингаровска може да се констатира дека состојбите на македонскиот пазар на хартии од вредност се движат во позитивна насока.​

      ​На покана на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија на 30 јуни во Скопје присуствуваа претставници на регулаторните тела на пазарите на капитал од Република Словенија, Република Хрватска , Република Србија и Република Албанија, кои учествуваа на Завршната конференција по повод финиширање на проектот ,, Понатамошно усогласување со регулативата на ЕУ во областите на движење на капиталот и плаќање и финансиски услуги –пазари на хартии од вредност и инвестициски услуги,, финансиран од Европската унија, кој се имплементираше во последните 18 месеци. 

      Европската перспектива на пазарите на капитал во регионот беше клучната тема на Панелот со кој претседаваше Д-р Александар Стојков, Комисионер на Македонската Комисија за хартии од вредност, а панелисти беа Анка Чадеж,заменик директор на Словенечката Агенција за тргување со хартии од вредност, Мирјана Ивошевиќ , Комисионер на Српската Комисија за хартии од вредност, Ѓурѓица Михотиќ од Хрватската ХАНФА и Енкеледа Шехи, Генерален Извршен Директор на ФСА, Албанија. Учесниците говореа за добрите и за лошите страни на имплентацијата на правната рамка на ЕУ во националните регулативи и за тоа како регионалните пазари на капитал го гледаат нивното учество во ЕУ. Беше констатирано дека сите пазари на капитал во регионот заради слабата макроекономска ситуација, високиот буџетски дефицит , невработеноста и нискиот БДП се соочуваат со ниска ликвидност , но имаат потенцијал за раст. Позитивно е тоа што има компании кои работат многу добро и можат да бидат атрактивни за инвеститорите , но потребни се и структурни реформи. Дискутантите ја поддржаа СЕЕ линк, регионалната инфраструктура за тргување со хартии од вредност и веруваат дека ова поврзување треба да придонесе за поголема ликвидност на пазарите на Југоисточна Европа. Оваа интеграција беше речено е важна за заживување на пазарите на капитал во регионот.​​​​

   Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија ги предупредува домашните инвеститори во однос на друштвото кое ги извршува своите активности под називот FX Lider преку интернет страната http://www.fxlider.com. 

   Преку наведената веб страна и преку изјавите и написите дадени преку медиумите се посочува дека помеѓу FXLider и инвестициското друштво Fortrade Ltd. Лондон постои договор за соработка и промоција на услугите  за тргување и платформите за тргување на Fortrade Ltd. Лондон, инвестициско друштво со овластување и под супервизија на регулаторот од Обединетото Кралство FCA (Financial Conduct Authority).

   Согласно Законот за хартии од вредност, странска брокерска куќа која е овластена да ги врши сите или некои од услугите со хартиите од вредност во која било од земјите членки на Организацијата за економска соработка и развој (OECD), може да ги врши истите услуги на територијата на Република Македонија преку своја подружница која има дозвола за работење добиена од Комисијата.

   Друштвото кое ги врши своите активности под називот FX Lider, не е брокерска куќа со дозвола за работење добиена од Комисијата,  не е подружница на странска брокерска куќа која има добиено дозвола за работење од Комисијата односно не е регистрирана подружница на Fortrade Ltd. Лондон, во Република Македонија.

   Врз основа на Законот за хартии од вредност, Fortrade Ltd Лондон нема овластување за давање на услуги со хартии од вредност на територијата на Република.

  Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија, ги предупредува инвеститорите на особено внимание при разгледување и прифаќање  на директните или понудите на веб страната на FX Lider, имајќи предвид дека КХВ не врши надзор и супервизија над законитоста во неговото работење, ниту може да влијае врз заштита на правата и интересите на инвеститорите.

Регистарот на брокерските куќи кои имаат дозвола за работење добиена од Комисијата  е достапен на веб страната на КХВ: www.sec.gov.mk

​

Имајќи ги предвид заедничките цели за воспоставување на високо регулиран, фер, ефективен и транспарентен пазар на капитал кој ќе има за цел заштита и привлекување на домашни и странски инвеститори,  регулаторите на пазарите на хартии од вредност од Македонија, Словенија, Србија, Хрватска, Црна Гора, Република Српска, Федерацијата на Босна и Херцеговина и Дистрикт Брчко, потпишаа Декларација за соработка.  Денеска (12.10.2016 год.) во Љубљана својот потпис на документот го стави Претседателот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија м-р Елизабета Чингаровска.

Регулаторите на средбата и преку потпишаниот документ се обврзаа да создадат основа за развој на заедничка методологија и пракса за нудење на инвестициски услуги и зајакнување на супервизијата преку подобрување на инвестициската атмосфера и привлекување на мали и средни компании на пазарот на капитал.

Заедничката соработка ќе доведе до координација при носење на регулативата и утврдувањето на исти стандарди за санкционирање на пазарните манипулации и инсајдерско тргување. 

Согласно декларацијата, регулаторите ќе соработуваат при организирање на заедничка едукација и спроведување на лиценцирање на пазарните учесници кои би пружале услуги на пазарите во регионот.

Една од активностите која во изминатиот период беше реализирана е регионалната интеграција на берзите преку создавање на СЕЕ-Линк платформата за тргување на хартии од вредност од Македонија, Бугарија и Хрватска, а во наредниот период на оваа платформа ќе се прилучат и хартии од вредност од Љубљанската и Белградската Берза. Со оваа декларацијa се продолжува регионалната соработка меѓу регулаторните тела која започна пред 5 години.

​

Традиционално како и секоја година, Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија на 04-05 ноември, 2016 година  во  Маврово   на заедничка маса ја собра целата брокерска и фондовска индустрија во земјава.

    Отварајќи ја работилницата, Претседателот на Комисијата, М-р Елизабета Чингаровска, истакна дека од ваквите средби кои се одржуваат по четвртти пат, видливи се реални ефекти, односно иницијативите и предлозите кои беа презентирани минатата година во Струмица  во најголем дел веќе се преточени во регулатива или се спроведени проекти.

Преку размена на идеи, сугестии и проблеми со кои се соочуваат овластените учесници подвлече Претседателот на КХВ Елизабета Чингаровска, Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија како регулатор на пазарот на капитал во рамките на своите надлежности презема активности и мерки за подобрување на условите и движењата  на пазарот.

На работилницата беше презентирана прелог -законската регулатива која е целосно усогласена со европските директиви, а чија подготовка започна уште во 2015 година преку проектот за Понатамошно усогласување со регулативата на ЕУ во областите на движење на капиталот и плаќање и финансиски услуги –пазари на хартии од вредност и инвестициски услуги, финансиран од Европската унија.

Беше констатирано дека создавањето на посилен и високо регулиран пазар на хартии од вредност, усогласен со ЕУ регулативата ќе ја зголеми финансиската еластичност и ќе помогне парите да се движат таму каде што може да бидат најпродуктивни, каде што ќе можат да го помогнат развојот на компаниите.

Исто така, беше анализирано како функционира и кои се ефектите од СЕЕ линк – регионална платформа за тргување со акции на повеќе компании од регионот. Со излезот на платформата, компаниите се повидливи за странските вложувачи, а осум од десетте овластени учесници веќе имаат шанса за повеќе клиенти и заработка, а македонските граѓани за прв пат самостојно да инвестираат на пазарите во регионот.

Беше дискутирано и за обврските на овластените учесници на пазарот на хартии од вредност при спречувањето на перење пари и финансирањето на тероризмот, при што беше заклучено дека  сите треба навремено да ги ажурираат Програмите за спречување на перење пари и финансирање на тероризмот.

Заеднички беше констатирано дека сите овластени учесници треба да преземаат чекори кои би придонеле за унапредување на вкупните состојби на нашиот пазар. Во таа насока, брокерската и фондовската индустрија во наредниот период канализирано можат да ги доставуваат до КХВ сите отворени прашања и предлози.

На работилницата присуствуваа и членот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија Милаим Ајдини, вработени во Стручната служба на КХВ, Главниот извршен директор на Македонската берза АД Скопје, Иван Штериев, Извршниот директор на Централниот депозитар за хартии од вредност АД Скопје Елена Јакимовска Петровска, директорите на брокерските куќи и банките кои имаат дозвола за работење со хартии од вредност во земјава, како и првите луѓе на друштвата за управување со инвестициски фондови. За прв пат на оваа работилница учествуваа и претставници на Министерството за финансии.

​

    Чест ми е да Ве поздравам во мое лично име и во името на Комисијата за хартии од вредност и да изразам благодарност до претставниците на ИФЦ-Меѓународната финансиска корпорација за поканата за учество на оваа работилница.

Соработката на Комисијата за хартии од вреност на РМ и IFC-Меѓународната финансиска корпoрација, датира уште од 2008 година, во моментите кога транспарентноста на акционерските друштва со посебни обврски за известување кои се водеа во Регистарот на КХВ, беше на многу ниско ниво. Со ИФЦ изготвивме Прирачник за акционерски друштва со посебни обврски за известување, кој придонесе за значително подобрување на процентот на објавувањето на информации во Регистарот на акционерски друштва со посебни обврски за известување од страна на компаниите и се влијаеше на подигнување на свеста кај акционерските друштва дека навременото доставување на податоци е во нивни интерес, а не само законска обврска. Со имплементација на овој проект, се оствари и една од стратешките цели на Комисијата.

Заради подобра информираност на акционерските друштва за постапката за издавање на нова емисија на хартии од вредност Комисијата од врата на врата заедно со ИФЦ  ги посети сите  АД со посебни обврски за известување кои се водат во Регистарот на Комисијата за да им ги објасни бенефитите од прибирање на свеж капитал преку ваков начин на финансирање.

Комисијата заедно со ИФЦ, им помогна на компаниите полесно да ги разберат обврските кои произлегоа од задолжителната котација  на македонската берза, преку која се постигна поголема транспарентност, полесен пристап до капитал и до зголемување на пазарната вредност на компаниите и атрактивноста за вложувања во нив.

          Заеднички се обидовме да ги мотивираме ДОО да се трансформираат во АД, со што пак би се зголемила довербата во друштвата од страна на јавноста заради  поголема  ефикасност и ефективност, како и  полесен пристап до алтернативен начин за финансирање на проекти.  Им укажавме  дека на тој начин  ќе ја однесат  компанијата на повисоко ниво на одржливост, пред да ја препуштат  на следните генерации.

   Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија  свесна дека  едукацијата е потребна без разлика дали станува збор за развиена земја и без разлика на образованието на населението,а со оглед на фактот што  во последните години има многу иновации во овој сектор,  во континуитет, а со поддршка на IFC, ја едуцира широката јавноста, пред се средношколците и студентите како идни учесници и креатори на активностите на пазарот на капитал. Комисијата за хартии од вредност на РМ, Македонската берза и Институтот на директори, поддржани од IFC организираат и обука за корпоративни секретари во Република Македонија, со што уште еднаш покажавме колку е важна корпоративната свест на раководните тимови во компаниите. Само преку едукација на внатрешните правни советници се унапредува квалитетот на корпоративното управување и се почитуваат добрите корпоративни правила и политики.

Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија без дилема ја  поддржа иницијативата за изработка на нов Кодекс, во кој ќе се постават нови стандарди и принципи за корпоративно управување на акционерските друштва.  На тој начин ќе добијат можност да го рекламираат доброто работење и да го зголемат општиот имиџ, а со тоа во иднина ќе имаат шанса полесно да прибираат капитал од широката јавност. 

Добрата соработка меќу Комисијата и ИФЦ-Меѓународната финансиска корпорација сакаме да продолжи и во наредниот период, особено што ние како регулатор сме исправени пред имплементација на нова законска регулатива која ги опфаќа речиси сите сегмети на пазарот на хартии од вредност.

 Ако цениме по досегашното ниво на поддршка и постигнатите ефекти, можеме со право да очекуваме дека нашиот партнер -ИФЦ ќе не следи при спроведувањето и на идните реформи на пазарот на капитал. Ви Благодарам на вниманието... 

​

 Чест ми е да Ве поздравам во мое лично име и во името на Комисијата за хартии од вредност и да изразам благодарност до претставниците на ИФЦ-Меѓународната финансиска корпорација за поканата за учество на оваа работилница.

Соработката на Комисијата за хартии од вреност на РМ и IFC-Меѓународната финансиска корпoрација, датира уште од 2008 година, во моментите кога транспарентноста на акционерските друштва со посебни обврски за известување кои се водеа во Регистарот на КХВ, беше на многу ниско ниво. Со ИФЦ изготвивме Прирачник за акционерски друштва со посебни обврски за известување, кој придонесе за значително подобрување на процентот на објавувањето на информации во Регистарот на акционерски друштва со посебни обврски за известување од страна на компаниите и се влијаеше на подигнување на свеста кај акционерските друштва дека навременото доставување на податоци е во нивни интерес, а не само законска обврска. Со имплементација на овој проект, се оствари и една од стратешките цели на Комисијата.

Заради подобра информираност на акционерските друштва за постапката за издавање на нова емисија на хартии од вредност Комисијата од врата на врата заедно со ИФЦ  ги посети сите  АД со посебни обврски за известување кои се водат во Регистарот на Комисијата за да им ги објасни бенефитите од прибирање на свеж капитал преку ваков начин на финансирање.

Комисијата заедно со ИФЦ, им помогна на компаниите полесно да ги разберат обврските кои произлегоа од задолжителната котација  на македонската берза, преку која се постигна поголема транспарентност, полесен пристап до капитал и до зголемување на пазарната вредност на компаниите и атрактивноста за вложувања во нив.

          Заеднички се обидовме да ги мотивираме ДОО да се трансформираат во АД, со што пак би се зголемила довербата во друштвата од страна на јавноста заради  поголема  ефикасност и ефективност, како и  полесен пристап до алтернативен начин за финансирање на проекти.  Им укажавме  дека на тој начин  ќе ја однесат  компанијата на повисоко ниво на одржливост, пред да ја препуштат  на следните генерации.

   Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија  свесна дека  едукацијата е потребна без разлика дали станува збор за развиена земја и без разлика на образованието на населението,а со оглед на фактот што  во последните години има многу иновации во овој сектор,  во континуитет, а со поддршка на IFC, ја едуцира широката јавноста, пред се средношколците и студентите како идни учесници и креатори на активностите на пазарот на капитал. Комисијата за хартии од вредност на РМ, Македонската берза и Институтот на директори, поддржани од IFC организираат и обука за корпоративни секретари во Република Македонија, со што уште еднаш покажавме колку е важна корпоративната свест на раководните тимови во компаниите. Само преку едукација на внатрешните правни советници се унапредува квалитетот на корпоративното управување и се почитуваат добрите корпоративни правила и политики.

Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија без дилема ја  поддржа иницијативата за изработка на нов Кодекс, во кој ќе се постават нови стандарди и принципи за корпоративно управување на акционерските друштва.  На тој начин ќе добијат можност да го рекламираат доброто работење и да го зголемат општиот имиџ, а со тоа во иднина ќе имаат шанса полесно да прибираат капитал од широката јавност.  

Добрата соработка меќу Комисијата и ИФЦ-Меѓународната финансиска корпорација сакаме да продолжи и во наредниот период, особено што ние како регулатор сме исправени пред имплементација на нова законска регулатива која ги опфаќа речиси сите сегмети на пазарот на хартии од вредност.

 Ако цениме по досегашното ниво на поддршка и постигнатите ефекти, можеме со право да очекуваме дека нашиот партнер -ИФЦ ќе не следи при спроведувањето и на идните реформи на пазарот на капитал. Ви Благодарам на вниманието... 

​

             Координациското тело на регулаторните институции за финансиска едукација во Македонија-Народната банка на Република Македонија, Министерството за финансии, Агенцијата за супервизија на осигурувањето, МАПАС и Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија, во соработка со Бирото за развој на образованието и Сојузот на микрофинансиски организации, од 27 март до 2 април ја одбележуваат Глобалната недела на парите. Темата за оваа година на Глобалната недела на парите е „Учи! Штеди! Заработи! ", со намера младите луѓе да научат да штедат за својата иднина.

Оваа иницијатива ја подигнува свеста кај младите преку учење за тоа како функционираат парите, вклучувајќи го штедењето, вработувањето и претприемаштвото. Секоја година, младите луѓе разговараат, читаат и учат за економските и за финансиските системи преку најразлични активности што ги спроведуваат државните институции.

На првиот ден, 27 март од Глобалната недела на парите, ученици од четири основни и средни училишта од Скопје,ги посетија Народната банка, Министерството за финансии, Агенцијата за супервизија на осигурувањето, МАПАС и Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија, како и на Македонската берза, Музејот на пари при Народната банка, еден пензиски фонд, инвестициски фонд, комерцијална банка, штедилница и осигурителна компанија.

КХВ беше домаќин на ученици од IV-та година од Економското училиште Васил Антенски Дрен, што претставуваше добра шанса за средношколците да се запознаат со улогата на Комисијата како регулатор на пазарот на хартии од вредност .

Целта на Меѓународната организација за финансиска едукација на деца и млади е да ги поттикне младите да инвестираат во својата иднина, истакнувајќи ја важноста на раната финансиска едукација, со што ќе станат свесни за своите финансиски права, ќе им ја олесни пристапноста до финансиските услуги и ќе ги развие нивните финансиски вештини.

Во Македонија ,Глобалната недела на парите се одбележува  во повеќе денови, преку посета  на училишта во Велес, Неготино, Тетово,Гостивар, Охрид и во Струга. На 19 април кога и е официјалното затворање се најавува голем настан во Градскиот парк на кој ќе бидат присутни институциите коишто ги предводат овие активности и финансиските институции од целиот финансиски сектор.  Инаку, посетите се изведуваат со препознатливи, обележани едукативни автобуси.

Почитувани дами и господа,

Чест ми е да Ве поздравам во мое лично име и во името на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија и да ја отворам 18-тата Годишна Конференција на Македонската Берза  и истовремено да  се заблагодарам за поканата.

За прв пат откако сум Претседател на Комисијата за хартии од вредност, оваа конференција се одржува во Охрид, што ми е особено драго и што барем според мене е знак дека брокерската и фондовскaта индустрија, како и потенцијалните инвеститори се во подобра финансиска кондиција и дека и покрај актуелната политичка состојба и сложените услови за работа, кај сите нас како дел од пазарот на хартии од вредност се враќа  интересот за овој сегмент.

Зошто го велам ова?

Заради тоа што вкупниот берзански промет во првиот квартал годинава изнесува 16,8 милиони евра, што е меѓу најдобрите во последниве пет години.

Заради главниот берзански индекс МБИ 10 кој во 2016 година порасна за повеќе од 16 проценти, а во 2017 година за дополнителни 6 проценти.

 Заради добрите финансиски резултати на котираните компании во 2016 година.

Заради  трендот на распределба на дивиденда наспроти ниските каматни стапки .

Заради актуелните состојби на регионалните пазари.

Тоа се некои од фактите заради што велам дека се враќа интересот за пазарот на хартии од вредност .   

Почитувани, задоволство ми е што денес гледам претставници, од различни сектори на стопанството, од финансиските институции,  сите со различни перспективи, различни идеи и очекувања но, верувам, со ист интерес и цел – развој  на македонскиот пазар на хартии од вредност и негово приближување до европските принципи и стандарди.

 Македонската берза како домаќин на оваа традиционална конференција нуди актуелни теми  и панелисти, а  Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија ја поддржува секоја иницијатива и дискусија поврзана со различни аспекти од функционирањето на пазарот на капитал. Да  се има иницијатива  е да се има способност да се биде двигател, да се дејствува кога нема јасни инструкции, да се делува кога ситуацијата се менува или планот се распаѓа.  Впрочем, сите  учиме  едни од други. Колку повеќе меѓусебно се  разбираме, толку повеќе ќе можеме да успееме.

Почитувани,

На ниво на Европската Унија и понатаму се преземаат регулаторни мерки за развој на инвеститорската, регулаторната и конкурентската сцена на европските пазари на капитал. Во изминатиот период со сет на регулаторни мерки се зајакна инфраструктурата на пазарот на капитал, преку наметнување на повисоки стандарди за однесување на сите пазарни учесници и креатори. Со цел ефикасна мобилизација на приватните извори на средства и нивно канализирање во долгорочно финансирање на реалниот сектор се преземаа мерки за воспоставување на прудентна регулаторна рамка во чиј фокус се малите и средните претпријатија пришто треба да им се овозможи полесен пристап до пазарите на капитал и пристап до поголеми финансиски средства за развој и експанзија на нивните бизниси. Преку овие мерки ќе се обезбеди диверзификација на изворите на финансирање односно поттикнување на издавањето на акции, но и издавањето на корпоративни обврзници, преку креирање на транспарентен и ликвиден пазар за овие финансиски инструменти.

Во фокусот на вниманието на европските регулатори  и понатаму останува финансиската писменост како еден од предусловите за заштита на инвеститорите. Се преземаат мерки и се воспоставуваат услови за да се подобри знаењето и финансискиот капацитет на широката јавност преку обезбедување на суштински информации и алатки кои им се потребни на инвеститорите за донесување на информирани финансиски одлуки и за разумно менаџирање со нивните заштеди.

И Комисијата за хартии од вредност заедно со Народната банка, Министерството за финансии, Агенцијата за супервизија на осигурувањето и Мапас, тргнувајќи од премисата дека нема фаза од животот во која финансиските прашања не се значајни и во кои надградбата на човекот за тоа како треба да се управува со парите не е значајна, континуирано ги едуцираат учениците, студентите, инвеститорите.

 Вклучени сме и во Глобалната недела на парите, настан кој го одбележуваат над 100 земји во светот. Во една пазарна економија, настаните на Берзата и околу неа се едни од најважните економски феномени. Токму нивното разбирање е меѓу позначајните  показатели за нивото на финансиска едукација во една држава. Финансиската едукација треба да се гледа како дополнување на постоечката заштита на инвеститорите и на одговорното однесување на овластените учесници на пазарот на хартии од вредност.

Почитувани учесници,

Значителното зголемување на глобализацијата и меѓусебната поврзаност на финансиските пазари, како и технолошките достигнувања кои влијаеја да се смени начинот на кој функционираат пазарите на хартии од вредност, како и прекршување на законите кои  ги регулираат овие области,  доведоа  до дискусии на ниво на IOSCO како да се задржи чекорот со технолошкиот, општествениот и пазарниот развој и  како да се зајакне супервизијата .

Континуирано се следат и состојбите и се преземаат регулаторни мерки за подобрување на транспарентноста и корпоративното управување на компаниите на европските пазари на капитал. Во оваа насока, се преземаат мерки за унифицирање на стандардите за финансиско известување во сите земји во Унијата и за обезбедување на јасни и разбирливи информации за инвеститорите насекаде низ Унијата. Токму затоа, Комисијата за хартии од вредност и Македонската берза, во соработка со Меѓународната финансиска корпорација –ИФЦ, почнаа со изработка на нов Кодекс, во кој ќе се постават нови стандарди и принципи за корпоративно управување на акционерските друштва.  На тој начин, компаниите ќе добијат можност да го рекламираат доброто работење и да го зголемат општиот имиџ, а со тоа во иднина ќе имаат шанса полесно да прибираат капитал од широката јавност.  

Почитувани,

Севкупните политички случувања во нашата држава  влијаат врз однесувањето на инвеститорите и нивните одлуки да инвестираат на македонската берза. Сите ние, чинители на пазарот на хартии од вредност, работиме на ублажување на последиците од воздржувањето на инвеститорите да вложуваат во македонските компании.Токму поради тоа целите и принципите на работење и вредностите на Комисијата за хартии од вредност на РМ, ни се основниот лајтмотив за проектирање и реализирање на нашите секојдневни активности, кои ќе придонесат за создавање на поголема сигурност и стабилност на пазарот на хартии од вредност и поголема предвидливост на постапките на сите пазарни учесници.

Основните принципи во работењето и креирањето на стабилност не мотивираат целосно да се усогласиме и да ги имплементираме релевантните ЕУ Директиви, да подготвиме подобра регулатива и да создадеме модерен и ефикасен пазар на хартии од вредност, отворен за соработка и интегрирација со останатите финансиски пазари од Европа, со што ќе се искористи целосниот потенцијал на единствениот европски финансиски пазар, поддржан од модерната инфраструктура.

Во насока на имплементација на релевантните ЕУ директиви во делот на пазарот на хартии од вредност се подготовени и нови- Закон за финансиски инструменти и Закон за проспекти и транспарентност на издавачи, кои значат  прифаќање на глобалните принципи и правила, кои пак ќе придонесат за минимизирање на пазарните фрагментации и олеснување на прекуграничните капитални текови.

Почитувани дами и господа,

Во денешни услови на значајно променети глобални финансиски пазари како резултат на  регулаторни реформи и технолошки и пазарни иновации, свесни сме дека мора да се напуштат конзервативните пристапи за развој на малите пазари на капитал и да се прифатат модели кои ги бараат актуелните состојби и финансиско опкружување.

Со цел имплементирање унифицирани стандарди за супервизија на целиот небанкарски финансиски сектор, намалување на ризиците за арбитрерно одлучување, подобар и појасен преглед врз управување со ризиците и зголемување на транспарентноста и одговорноста, можеби е време да се размисли за идејата за создавање на ефикасен и ефективен регулатор во небанкарскиот сектор, преку интеграција на регулаторите во областа на пазарот на хартии од вредност, осигурувањето  и пензиските фондови.

Интегрираниот регулатор од цел сама по себе може да се претвори во основен креатор и генератор на раздвижувањето на македонскиот пазар на капитал, преку низа на мерки и активности кои многу полесно би се преземале, за разлика од постојната состојба на повеќе регулаторни тела.

Почитувани,

 Сите ние делиме иста судбина, сите сакаме подобра иднина на пазарот на хартии од вредност, сите работиме за неговиот просперитет и развој, и токму заради тоа во овој период сите ние треба да се обединиме околу заедничката идеја- конкурентен, атрактивен, ефикасен и ефективен пазар на хартии од вредност кој ќе може да држи чекор со поразвиени пазари од регионот и ќе биде еден од моторите на придвижување на националната економија.

Ќе завршам со реченицата - Ако сакаш да ја подобриш организацијата, мора да се подобриш себеси и организацијата ќе расте заедно со тебе.

Ви благодарам за вниманието и посакувам плодни и отворени дискусии!

Скопје, 11 мај 2017 (МИА) - Финансиската едукација е долгорочна инвестиција за целото општество и за државата, како и за поединецот кој полесно и посигурно ќе може да донесува финансиски здрави одлуки и поквалитетно да живее.

Ова е пораката од „Денот на финансиската едукација" што денеска го организираа Координативното тело на регулаторните институции за финансиска едукација составено од Народна банка на Република Македонија, Министерство за финансии, Агенција за супервизија на осигурувањето, Комисија за хартии од вредност и Агенција за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување.

Целта, како што беше посочено, е да се запознаеме со финансиските услуги и со тоа што тие го носат.

- Управувањето со парите е еднакво одговорна обврска како и управувањето со сопственото здравје или која било друга крупна одлука во животот. Наша обврска е да се грижиме за раната финансиска едукација што претставува долгорочна инвестиција за целото општество и државата, рече министерот за финансии Кирил Миноски на „Денот на финансиска едукација".

Според него, ако децата го добијат ова знаење во рана возраст, таа иднина ќе биде подобра и во финансиите.

Гувернерот на НБРМ Димитар Богов потенцира дека финансиската едукација станува сè позначаен фактор за градењето стабилен и сигурен финансиски сектор, што е препознаено во светот и го работат сите централни банки, регулатори и министерства за финансии.

- Глобалната криза покажа дека граѓаните се многу ранливи на услугите што ги нудат финансиските институции и единствен лек е поинформирани граѓани, кои ќе имаат информации за она во што се впуштаат, што се нуди и да можат да проценат, бидејќи само информирани граѓани може да донесат правилна одлука, рече Богов.

Тој додаде дека финансиската едукација е животна вештина која секој од нас треба да ја поседува. - Еден ден секој ќе се најде во ситуација да оцени какви кредити му се потребни, какво осигурување, какво животно осигурување, каков кредит да земе. Сето тоа не е лесно и тие производи стануваат сè посложени и сè потешко станува избирањето на вистинските производи, рече Богов, кој најави дека финансиската едукација може да стане дел од формалното образование и оти веќе е почната соработка со Бирото за развој на образованието. 

Климе Попоски  од Агенцијата за супервизија на осигурувањето потенцира дека финансиската едукација за младите претставува долгорочна инвестиција која на крајот на денот ќе донесе неколку позитивни ефекти - севкупен економски развој, развој на финансискиот систем, стабилност на финансискиот систем и финансиски бенефити во процесот на носење одлуки за консумирање финансиски производ.

Едукацијата на младото население е долгорочна инвестиција каде ефектите се очекуваат на долг рок. Затоа, рече Попоски, овие чекори што ги правиме се надеваме дека својот ефект ќе го имаат по 5 или 10 години.

Булент Дервиши од МАПАС порача дека треба да се мисли на иднината, односно на пензија, уште во младоста. - Во моментот кога работите и се грижите за своето семејство, треба да се грижите и за својата иднина. За пензијата штедиме уште од првата плата, посочи Дервиши.

За Елизабета Чингаровска, претседател на Комисијата за хартии од вредност, економската стабилност на земјата е тесно поврзана со финансиската едукација. 

Посочи дека Комисијата е насочена кон подобрување на финансиската едукација, пред сè во средните училишта бидејќи станува збор за посложена материја која може да се осознава веќе од средното училиште.

​

   Традиционално како и секоја година, Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија на 24-25 ноември, 2017 година  во  Крушево  на заедничка маса ја собра целата брокерска и фондовска индустрија во земјава.

Оваа година за прв  пат работилницата  имаше  поинаков концепт    -  Дискусија на тема ,,Погледи кон иднината, со искуства од минатото,пазарот на хартии од вредност во 2018,,.

Претседателот на Комисијата за хартии од вредност на РМ  М-р Елизабета Чингаровска ја модерираше работилницата и при тоа отвори неколку теми: какви се состојбите на пазарот на хартии од вредност, кои се постигнатите резултати во изминативе пет години, може ли да се идентификуваат проблемите и слабостите, за и против  посилна  и  поблага регулатива во пресрет на новите законски решенија, за тоа дали пазарот на капитал, со институциите и регулативата што го следи, дава придонес во подигнувањето на квалитетот на корпоративното управување кај нас, и,  се разбира,  какви  мерки се неопходни за понатамошен развој на пазарот на капитал.

Овластените учесници на пазарот на хартии од вредност и тоа  Македонската берза, Централниот депозитар на хартии од вредност, брокерските куќи, банки, друштвата за управување на инвестициски фондови и депозитарните банки, заеднички, интерактивно и отворено  дискутираа  за состојбите на пазарот на хартии од вредност во изминативе пет години  и  предлагаа правци во кои треба да се движи пазарот на капитал во 2018 година.  Секој поединечно дадоа  свое видување за сработеното во изминативе пет години и притоа ги идентификуваа отворените прашања во насока на подобрување и понатамошен развој на пазарот на хартии од вредност .

На работилницата присуствуваа  и членот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија  Милаим Ајдини, вработени во Стручната служба на КХВ, Извршните директори на Македонската берза АД Скопје и на  Централниот депозитар за хартии од вредност АД Скопје, Иван Штериев  и  Даринка Дамјановиќ,  директорите на брокерските куќи и банките кои имаат дозвола за работење со хартии од вредност во земјава, како и првите луѓе на друштвата за управување со инвестициски фондови.

Ианку, оваа работна средба на регулаторот со брокерската и фондовската индустрија  се одржува по петти пат, а  ефектите се видливи и реални, односно иницијативите и предлозите кои беа презентирани изминатите години на претходните работилници, во најголем дел веќе се преточени во регулатива или се спроведени проекти. КХВ продолжува со практиката преку размена на идеи, сугестии и проблеми со кои се соочуваат овластените учесници како регулатор на пазарот на капитал во рамките на своите надлежности да презема активности и мерки за подобрување на условите и движењата  на пазарот.

​

Врз основа на член 19 став 2 од Законот за работни односи („Службен весник РМ" бр. 62/2005. 106/2008, 161/2008, 114/2009, 130/2009, 50/2010, 52/2010, 124/2010, 47/2011, 11/2012, 39/2012, 13/2013, 25/2013, 170/2013, 187/2013, 113/2014),  член 184 став 1 точка o) од Законот за хартии од вредност („Службен весник РМ" бр. 95/2005, 25/2007, 7/2008, 57/2010, 135/201, 13/2013, 188/2013 и 43/2014) и член 13 став 1, алинеја 18, член 22 став 2 и член 26 став 1 алинеја 4 од Статутот на Комисијата за хартии од вредност на РМ број 01-356/1 од 30.01.2009 година и Статутарната одлука за измена и дополнување на статутот  бр.01-1993/1 од 06.12.2013 година, Комисијата за хартии од вредност на РМ на својата седница одржана на ден 30-12-2014, утврди:

Пречистен текст

Правилник

за внатрешна организациона поставеност и систематизација на работни места во

Комисијата за хартии од вредност на РМ

Член 1

Со Правилникот за внатрешна организациона поставеност и систематизација на работни места на Комисијата за хартии од вредност (во натамошниот текст: Правилник), поблиску се уредува внатрешната организациона поставеност и систематизација на работните места во Комисијата за хартии од вредност називите на работните места, посебните услови за вршење на работи на секое поединечно работно место, опис и попис на работи и работните задачи од работните места, како и потребниот број на работници.

Член 2

            Целта на внатрешната организациона поставеност и систематизацијата на работните места е :

            -целосно,  благовремено, рационално и економично извршување на функциите на Комисијата за хартии од вредност (во натамошниот текст: Комисија);

            -подобро искористување на кадровските и материјалните капацитети на Комисијата и зголемување на ефикасноста на работењето;

            -воспоставување на непосредна организациона врска, координација и поголема контрола во реализација на работите и работните задачи, и

            -создавање на основни претпоставки за натамошно унапредување на системот на работење и развојот на Комисијата.

            Работите и задачите утврдени со овој Правилник се основ за прием на работници на работа и за склучување на договор за вработување, како  и за нивното распоредување на соодветно работно место.

            Работен однос во Комисијата се заснова со објавување на јавен оглас и со склучување на договор за вработување.

            За засновање на работниот однос во Комисијата, покрај општите услови, кандидатот треба да ги исполнува и посебните услови определени за пооделните работни места со член 7 од овој Правилник. 

Организациона структура на Комисијата

Член 3

            Заради обезбедување целосно, ефикасно, навремено и рационално вршење на работите, поврзување и координирање на работата, одговорност на работниците во вршењето на работите од нивниот делокруг на работа и остварување на соработка на Комисијата со корисниците на нејзините услуги, во вршењето на работите од делокруг на Комисијата, основни делови на внатрешната организациона структура за извршување на работите се:

            -  Кабинет на Претседателот;

- Сектор за општи и нормативни работи во кој, како дел од стручната служба на Комисијата, се вршаат општите и нормативни работи, се уредуваат односите меѓу работниците и Комисијата, се вршат работи поврзани со сметководство и финанисии,  со јавни набавки, а се водат и сите постапки каде Комисијата се јавува како учесник;

- Сектор за супервизија на пазарот на капитал во кој, како дел од стручната служба на Комисијата, се вршат работите поврзани со обезбедувањето на законитоста во работењето со хартии од вредност, се врши посредна и непосредна како и редовна и вонредна контрола. Исто така, се врши и издавањето на лиценци на учесниците на пазарот на хартии од вредност, издавање на дозволи за работење како и согласности на актите кои ги носат овластените учесници на пазарот на хартии од вредност;

            - Сектор за корпоративни финансии во кој, како дел од стручната служба на Комисијата, се води регистарот на друштва со посебни обврски за известување, се издаваат одобренија за емисии на хартии од вредност, како и одобренија за преземање на акционерски друштва;

- Сектор за истражување и развој на пазарот на капитал и меѓународна соработка, во кој  како дел од стручната служба на Комисијата, се вршат сите потребни анализи на пазарот на капитал, се остварува соработка со институции од други држави и меѓународни организации како и соработка со органите на ЕУ.

Член 4

            Раководни лица во Комисијата се:

- Претседател на Комисијата;

- Комисионери (членови) на Комисијата;

- Раководител на Стручната Служба на Комисијата;

3. Систематизација на работни места

Член 5

Заради извршување на работите од дејноста на Комисијата, а според организационата структура на Комисијата, за пооделните работни места се определени посебни услови.

Работното место како основен облик на организирање на трудот во Комисијата, го чинат збир од работи и работните задачи кои работникот треба да ги извршува со одредени средства, во определени услови и во предвидена односно вообичаена постапка. Секоја работа, односно работната задача има опис. Описот на работата, односно работната задача се определува според карактерот на работата, односно работната задача.  

Член 6

Работните места во согласност со организационата структура утврдена во овој Правилник се разврстуваат според: називот на работното место; потребниот степен на стручна подготовка и описот и пописот на работите и задачите од работното место.

Член 7

            Посебни услови кои работникот треба да ги исполнува за вршење на работите и задачите се:

- Потребниот степен на стручната подготовка;

- Посебни знаења, положени испити, овластувања и други услови предвидени согласно позитивните прописи;

- Работното искуство;

- Познавање на англискиот јазик (зборување, читање и пишување);

- Организациона способност;

            Познавање на англискиот јазик се проверува по пат на тестирање-непосредно преку усен и текстуален тест од лицата овластени од Претседателот на Комисијата или од него овластениот работник.

            Организационата способност на кандидатот се проверува преку непосреден разговор со кандидатот и неговото претходно работно искуство од страна на Претседателот на Комисијата или од него овластениот работник.

Потребниот степен на стручната подготовка и работното искуство се утврдуваат во зависност од сложеноста на работата, односно на работните задачи во процесот на работата.

Под стручна подготовка во смисла на овој Правилник се подразбира школската спрема од одредена струка, која се стекнува во верифицирана образовна организација.

Под знаење и способност се подразбира умешноста, вештината, извежбаноста или друго својство на работникот што ќе му овозможи успешно извршување на работи и работните задачи.

Под работно искуство се смета искуството стекнато во вршење на исти или слични работни и работни задачи, по стекнување на соодветен степен на стручна подготовка.

Член 8

Комисијата работите од својот делокруг ги врши како единствена организационо правна целина.

Работникот ги врши работите од работното место почитувајќи ја организацијата на работата и деловната активност на Комисијата.

Член 9

Работите и задачите од работното место може да ги извршуваат еден или повеќе работници.

Бројот на извршители треба да биде усогласен со потребите на Комисијата.

5. Систематизација на работни места

Член 10

5. Опис и попис на работи и работните задачи

Член 11

1. Претседател

- раководи со Комисијата;

- ја претставува Комисијата во земјата и странство;

- ја претставува Комисијата пред трети лица;

- ја координира работата на комисионерите;

- ја организира, раководи и ја контролира работата на стручната служба;

- се грижи за редовно свикување седници на Комисијата;

- го предлага дневниот ред на секоја седница;

- раководи со седниците;

- ги потпишува актите и решенијата на Комисијата;

- се грижи за објавување на актите на Комисијата во Службен весник, кога тоа е определено со закон;

- се грижи за спроведување на актите на Комисијата;

- се грижи за донесување на актите за организација на стручната служба и предлага измени и дополнувања на постојаната регулатива и актите на Комисијата;

- поднесува извештаи за активностите на Комисијата и изготвува анализи и информации за работата на Комисијата;

- учествува во изработка на предлог планот и програмата за работа на Комисијата;

-донесува одлуки за службени патувања на вработените во стручната служба;

- дава упатства на комисионерите и на вработените;

- формира комисии и работни групи за потребите на работењето на Комисијта;

- се грижи за стручно усовршување на вработените во стручната служба;

- го следи и контролира работењето на учесниците на пазарот на пазарот на хартии од вредност;

- го следи и контролира функционирањето на пазарот на хартии од вредност;

- се грижи за законит, чесен и транспарентен пазар на хартии од вредност;

- дава иницијатива и предлага потпишување на документи за билатерална и мултилатерална соработка со домашни и меѓународни институции;

-врши други работи согласно договорот склучен со Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

2. Член-комисионер

- во отсуство на Претседателот го заменува;

- го советува Претседателот за прашања од значење за работењето на Комисијата;

- во определени случаи (по овластување) ја претставува Комисијата пред трети лица;

- по овластување ги потпишува актите и решенијата на Комисијата;

- дава предлози и учествува во организирањето и унапредувањето на работата на Комисијата;

- предлага измени и дополнувања на постојаната регулатива и актите на Комисијата;

- учествува во изготвувањето на извештаите за активностите на Комисијата и изготвува анализи и информации за работата на Комисијата;

- учествува во изготвувањето на анализи за пазарот на хартии од вредност;

- учествува во изработка на предлог планот и програмата за работа на Комисијата;

- учествува при изготвување на Стратегија за развој на Комисијата;

- присуствува на седниците на Комисијата;

- активно учествува во расправата и одлучувањето на седниците;

- го следи и контролира работењето на учесниците на пазарот на пазарот на хартии од вредност;

- го следи и контролира функционирањето на пазарот на хартии од вредност;

- се грижи за законит, чесен и транспарентен пазар на хартии од вредност;

- врши други работи согласно договорот склучен со Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

3. Раководител на Стручна служба

- го организира, кординира, обединува и насочува извршувањето на работите и задачите во Стручната служба и се грижи за нивното законско, ефикасно, навремено и квалитетно извршување;

- го обединува работењето и ја унапредува хоризонталната кординација на сите сектори;

- ги распределува предметите по сектори и се грижи за уредноста и ажурноста  во работењето на предметите;

- го советува и му помага на Претседателот во врска со комплексни активности и постапки што претставуваат новина и што не спаѓаат во редот на стандардните постапки;

- ги организира седниците на Комисијата;

- ја координира и контролира подготовката на материјалите за седница на Комисијата;

- присуствува на седницата и учествува во  изготвување на записникот од седницата;

- се грижи за соработката на Комисијата со државните органи, судските органи, органите на локалната самоуправа и други органи и организации;

- предлага измени и дополнувања на постојаната регулатива и актите на Комисијата;

- се грижи за унапредување на работата на Комисијата;

- ги следи и се грижи за спроведување на одлуките, заклучоците, насоките и упатствата на Комисијата и Претседателот;

- за својата работа е одговорен пред Претседателот;

- врши други работи по налог на Претседателот;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

4. Координатор за односи со јавност

- одговорен е за комуникацијата на Комисијата со јавноста;

- ги координира односите со медиумите, широкота јавност и посетителите од странство;

- подготвува публикации и соопштенија на Комисијата за внатрешна и надворешна употреба;

- организира и одржува пресконференции, состаноци и средби со јавните медиуми

- му дава на Претседателот насоки и сугестии во одржувањето на контактите на Комисијата со домашната и меѓународната јавност;

- ја прегледува и анализира медиумската покриеност на Комисијата како и на работи поврзани со Комисијата, индустријата за хартии од вредност и финансиските пазари;

- организира јавни настапи, предавања или семинари со цел да се подигне свеста и сознанието на јавноста за работата на Комисијата.

-  планира и спореведува развивање и комуникација на информативни програми со цел да задржи поволен имиџ во јавноста.

- се грижи за обезбедување на слободен пристап до информации од јавен карактер со кои располага Комисијата;

- собира повратни  информации од јавноста во врска со работењето на Комисијата и подготвува месечен извештај за тоа;

- за својата работа е одговорен пред Претседателот;

- врши други работи по налог на Претседателот;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на комисијата;

5. Виш советник-Програмер

- изработува и ги одржува апликативните програми;

- одговара за системско техничката поддршка и се грижи за оперативноста на компјутерската мрежа, за надоградба, антивирусна заштита и сигурност на компјутерскиот систем во Комисијата;

-ги документира, анализира и унапредува оперативните процеси во Комисијата;

-врши работи во врска со примена на нова технологија;

-планира оптимизација на постоечкиот оперативен систем;

-следи, развива и го усовршува системот на ИТ и функционирањето на ИТ;

-воведува нови технологии на ИТ во работата на Комисијата;

-дефинира технички, програмски и телекомуникациски основи на информатичкиот систем;

- го следи функционирањето на компјутерско комуникациската опрема на системот;

-пишува анализи, информации и други документи за ИТ и изготвува проекти и програми за  информациски подсистеми и нивно воведување;

-го администрира домеин серверот и фајл серверот;

-контактира и соработува со надворешни стручни лица кои се одговорни за одржување на компјутерскиот систем (хардвер и софтвер), одржување и надградба на работните станици и сервери во Комисијата;

- контактира и соработува со надворешни стручни лица кои програмираат апликации за потребите на Комисијата;

-врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

Одделение за внатрешна ревизија

1. Внатрешен ревизор

- врши внатрешната ревизија на работењето на Комисијата, преку проверка на информации и потврдување на нивната точност;

- дава препораки за подобрувањето на работењето на Комисијата;

- врши ревизија на усогласеност преку проценка дали работењето на Комисијата е во согласност со законите, подзаконските акти и интерните акти;

- врши ревизија на успешноста во работењето на Комисијата преку проценка на економичноста, ефикасноста и ефективноста во работењето на Комисијата;

- врши финансиска ревизија преку проверка на точноста и комплетноста на сметководствената евиденција и финансиските извештаи;

- врши оценување на значајните фактори за ризик и дава совети за нивно намалување;

- давање препораки за подобрување на работењето и работните процедури;

-мониторинг на спроведувањето на мерките преземени од Претседателот врз основа на извршените ревизии;

- се грижи за регуларноста, ефективноста и ефикасноста на извршувањето на финансискиот план;

- се грижи за регуларноста и ефикасноста на внатрешната финансиска контрола, вклучително и управувањето со средствата

- се грижи за усогласеноста на сметководствените извештаи за извршување на финансискиот план со сметководствените стандарди;

- за својата работа е одговорен пред Комисијата;

- врши други работи по налог на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

II. Сектор за општи и нормативни работи

1. Координатор на секторот

- ја раководи, координира и контролира работата на секторот;

-се грижи за законско, ефикасно, навремено и квалитетно извршување на работата во секторот;

- ги распределува предметите во секторот;

- се грижи за уредноста и ажурноста  во работењето на предметите;

- ја координира и контролира подготовката на материјалите за седница на Комисијата;

- предлага измени и дополнувања на постојаната регулатива и актите на Комисијата;

- се грижи за унапредување на работата на Комисијата;

- ја следи меѓународната регулатива на пазарот на капитал;

- за својата работа е одговорен пред раководителот на стручната служба;

- врши други работи по налог на Претседателот  и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

2. Самостоен советник за застапување и правни работи

- ја застапува Комисијата пред надлежните институции во сите постапки каде Комисијата се јавува како странка односно учесник и тоа: парнична, вонпарнична, кривична, прекршочна, управна постапка, како и за работни спорови;

- изготвува решенија, тужби, поднесоци, редовни и вонредни правни лекови;

- ја подготвува целокупната документација која се поднесува до Комисијата за решавање на жалби од областа на пазарот на хартии од вредност;

- изготвува извештаи, анализи и предлози во однос на проблематични појави кои произлегуваат од водењето на судските и други постапки;

- води евиденција за сите постапки каде Комисијата се јавува како странка односно учесник;

- зазема ставови за правни прашања и проблеми;

- ја следи законската и правната регулатива и судската пракса;

- се грижи за плаќање на судските такси;

- учествува во изготвувањето на општите и поединечните акти кои се однесуваат на делокругот на работењето на Комисијата, како и нивните измени и дополнувања;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот ;

- по исклучок врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на комисијата;

3. Советник за правни и општи работи

- се грижи за примена на законската регулатива во делокругот на работењето на Комисијата;

- врши анализа, оценување и проценување на прашањата од областа на правните работи на Комисијата;

- иницира решавање на одделни проблеми;

- ги изготвува предлозите на акти: статут, правилници, одлуки, решенија, наредби;

- ги изготвува конечните акти донесени од Претседателот и Комисијата кои се однесуваат на работните односи: распоред на вработени, висина на плата, престанок на работен однос, дисциплинска постапка ;

- ги изготвува договорите од делокругот на работењето на Комисијата;

- го изготвува записникот од одржана седница;

- учествува при подготвувањето на одговори на прашања за примената на законите од делокругот на работа на Комисијата;

- изготвува мерки и правила за  наградување и казнување на вработените;

- подготвува одговори на прашања за примената на законите од делокругот на работа на Комисијата;

- спроведување на постапката за регистрација на Комисијата и промени во Централниот регистар на РМ;

-ја води и ја чува целокупната евиденција од областа на работни односи, кадровска документација и книга на вработените;

-ги изготвува одлуките за јавни набавки;

- учествува во подготовка на тендерската документација;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- по исклучок врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

 4. Стручен соработник за правни и општи работи

- се грижи за примена на законската регулатива во делокругот на работењето на Комисијата;

 -учествува при изготвувањето на предлозите на акти: статут, правилници, одлуки, решенија, наредби;

-учествува при изготвувањето на конечните акти донесени од Претседателот и Комисијата;

-учествува при изготвувањето на договорите од делокругот на работењето на Комисијта;

-учествува во подготовка и организација на седниците на Комисијата;

-учествува при подготвувањето на одговори на прашања за примената на законите од делокругот на работа на Комисијата;

-води евиденција на сите предмети за кои е побарано мислење или се испратени на понатамошно постапување од други институции;

- изготвува план  и решенија за годишни одмори на вработените;

- ја изготвува одлуката за избор на најповолна понуда по спроведена постапка за јавна набавка;

- ја подготвува целокупната документација по доставена жалба и ја доставува до Државната комисија за жалби по јавни набавки;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- по исклучок врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

5. Виш советник за јавни набавки

- ги објавува сите известувањата поврзани со набавките;

- ги враќа гаранциите за квалитетно извршување на договорот на економските оператори;

- го објавува огласот за доделување на договор за јавна набавка на веб страницата на Бирото за јавни набавки и во Службен  весник;.

-подготвува тендерска документација за спроведување на постапките за јавна набавка;

- го изготвува и доставува известувањето за извршена претквалификација, за поништување на постапката, за склучена рамковна спогодба и  за склучен договор до Бирото за јавни набавки и до кандидатите или понудувачите;

- го оформува досието за постапката за доделување на договор за јавна набавка;

- се грижи за применување на одредбите на Законот за спречување на интереси во постапките за доделување на договори за јавни набавки;

- ги чува досиеата од спроведените постапки;

- води регистар на склучени договори за јавни набавки;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- по исклучок врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

6. Овластен сметководител

-ги организира и координира финансиските работи;

-ја изготвува завршната сметка;

-врши контрола  и ја книжи документацијата;

-изработува компензации;

-води сметка и одговара за касовиот минимум;

-подготвува годишен финансиски план на приходи и расходи на Комисијата;

-изготвува финансиски извештаи според ММС;

-доставува информации до Заводот за статистика на РМ;

-доставува информации до Народна Банка на РМ (квартално и годишно);

-изготвува даночни пријави (месечни, тримесечни и годишни);

-изготвува месечни пресметки на данокот од добивка;

-изготвува месечни рекапитулари на плата за вработени и изготвување на налози за придонесите од плата;

-подготвува месечни извештаи за сите уплати и исплати по сите основи од сметките на Комисијата;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- по исклучок врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на комисијата;

7. Самостоен советник за финансиски менаџмент

-учествува во  изготвување на завршната сметка;

- учествува во изработување на компензации;

- учествува во подготвка на годишен финансиски план на приходи и расходи на Комисијата;

-доставува информации до владините институции во врска со платите, данокот од добивка, придонесите од плата и персоналните даноци;

-изготвува даночни пријави (месечни, тримесечни и годишни);

-изготвува месечни пресметки на данокот од добивка;

-изготвува месечни рекапитулари на плата за вработени и изготвување на налози за придонесите од плата;

-подготвува месечни извештаи за сите уплати и исплати по сите основи од сметките на Комисијата;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- по исклучок врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на комисијата;

8. Виш Советник за финансиски менаџмент

-ги води сите благајнички работи сврзани со исплати преку благајна;

-учествува во  изготвување на завршната сметка;

-составува налози за исплата и ги извршува истите;

-води контрола на сите влезни и излезни фактури и се грижи за нивната комплетност и исправност;

-учествува во подготовката на годишниот финансиски план на приходи и расходи на Комисијата;

-води евиденција на патни налози;

-учествува во изготвување на финансиски извештаи според ММС;

-учествува во изготвување на даночни пријави (месечни, тримесечни и годишни);

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- по исклучок врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

8-а.Соработник-администратор

-одговорен е за преземање на мерки за реализација и унапредување на Планот за континуитет на работење во Комисијата;

- врши инсталирање на хардвер и адаптирање на нови технологии во постоечкиот систем;

-го следи функционирањето на компјутерската, информациската и телекомуникациската опрема;

-обезбедува услови за работа на опремата и врши заштита на податоците во системот;

-помага при изработка и одржување апликативните програми;

-врши поврзување на нови корисници на системот;

-води евиденција за прием и дистрибуција на информатичка опрема и повикува сервис за опрема;

- помага при документирање, анализирање и унапредување на оперативните процеси во Комисијата;

-се грижи за мрежно управување и менаџирање на проекти во врска со дигитален сертификат и безбедносни телекомуникации;

-помага при воведување нови телекомуникациски и информациони технологии во работата на Комисијата;

- учествува во вршење контрола над овластените учесници на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

-помага при администрацијата на базите на податоци во Комисијата;

-помага при уредувањето на веб страната на Комисијата;

-врши подршка на оперативен систем и подсистеми;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

9. Деловен асистент

- врши прием и упатување на странки;

- води евиденција и потсетник за потребите на Претседателот;

- врши административно дактилографски работи за потребите на Претседателот;

- учествува во подготвувањето на седниците на Комисијата;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- по исклучок врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

10. Архивар

- врши прием, евиденција и достава на службената пошта;

- ја заведува целокупната пошта во деловодникот и помошните книги;

- ракува ги чува и се грижи за законита употреба на печатите и штембилите на Комсијата;

- води сметка за правилно архивирање на сите предмети;

- се грижи за безбедно чување на архивскиот материјал од секаков вид на оштетување или уништување;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

11. Возач и економ

- врши превоз на вработените за службени потреби;

- се грижи за одржувањето и техничката исправност на возилото;

- води евиденција за помината километража и за потрошено гориво, заменети делови и друго согласно потребите;

- се грижи за редовно сервисирање, за роковите за технички преглед и регистрација на восилото за кое е задолжен;

- се грижи за електричната, водоводната и топловодна инсталација во службените простории на Комисијата;

- се грижи за исправноста и одржувањето на сите основни средства, алати и машини;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот и непосредно одговорниот Комисионер;

- по исклучок врши работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

12. Хигиеничар

- се грижи за хигиената во Комисијата;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- по исклучок врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

III. Сектор за супервизија на пазарот на капитал

1.Координатор на секторот

- ја раководи, координира и контролира работата на секторот;

- се грижи за законско, ефикасно, навремено и квалитетно извршување на работата во секторот;

- ги распределува предметите во секторот;

- се грижи за уредноста и ажурноста  во работењето на предметите;

- ја координира и контролира подготовката на материјалите за седница на Комисијата;

- предлага измени и дополнувања на постојаната регулатива и актите на Комисијата;

- се грижи за унапредување на работата на Комисијата;

- за својата работа е одговорен пред раководителот на стручната служба;

- врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

2.Самостоен инспектор за супервизија и надзор

- носител е на вршењето на контрола и надзор на работењето на овластените учесници на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- се грижи за законито работење на овластените учесници на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- ја прегледува и проверува целокупната документација за работењето на овластениот учесник на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- врши увид во документацијата за финансиското работење на овластениот учесник на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- врши континуирано следење и проверка на финансиските известувања, извештаи  и друга документација која овластените учесници на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови ја доставуваат во Комисијата;

- подготвува годишен план за контроли на овластените учесници на пазарот на хартии од вредност друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- предлага преземање на мерки против сите овластени учесници на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови доколку утврди неправилност при вршење на контролата;

- се грижи за заштита на правата и интересите на акционерите;

- подготвува анализа на работењето на учесниците на пазарот на хартии од вредност;

- самостојно или во соработка со Секторот за корпоративни финансии учествува во вршење на контрола над примената на одредбите од Законот за преземање на акционерски друштва;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- по исклучок врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

3. Виш инспектор за супервизија и надзор

- учествува во вршење на контрола и надзор на работењето на овластените учесници на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- се грижи за законито работење на овластените учесници на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- ја прегледува и проверува целокупната документација на овластениот учесник на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- врши увид во документацијата за финансиското работење на овластениот учесник на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- врши континуирано следење и проверка на финансиските известувања, извештаи  и друга документација која овластените учесници на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови ја доставуваат во Комисијата;

- изготвува записник и извештај за извршената контрола и спроведениот надзор;

- предлага преземање на мерки против сите овластени учесници на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови доколку утврди неправилност при вршење на контролата;

- изготвува решение за преземање на мерки кон овластените учесници на пазарот на хартии од вредност друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- самостојно или во соработка со Секторот за корпоративни финансии учествува во вршење на контрола над примената на одредбите од Законот за преземање на акционерски друштва;

- се грижи за заштита на правата и интересите на акционерите;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на комисијата;

4. Инспектор за супервизија и надзор

- учествува во вршење на  контрола и надзор на работењето на овластените учесници на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;;

- се грижи за законито работење на овластените учесници на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- обезбедува копија од сите документи значајни за контролата и ја проверува целокупната доставена документација на овластениот учесник на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- обезбедува примероци од документацијата за финансиското работење на овластениот учесник на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- бара информации во врска со работењето на овластениот учесник на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- учествува во изготвување на записник и извештај за извршената контрола и спроведениот надзор;

- учествува во изготвување на решение за преземање на мерки кон овластените учесници на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- се грижи за заштита на правата и интересите на акционерите;

- врши континуирано следење на тргувањето на берзата и работењето на депозитарот;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на комисијата;

5. Помлад инспектор за супервизија и надзор

- учествува во вршење на  контрола и надзор на работењето на овластените учесници на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- се грижи за законито работење на овластените учесници на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- обезбедува копија од сите документи значајни за контролата;

- бара информации во врска со работењето на овластениот учесник на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- врши континуирано следење на роковите за доставување на финансиските известувања, извештаи  и друга документација од овластените учесници на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- учествува во изготвување на  записник и извештај за извршената контрола и спроведениот надзор;

- води евиденција за изречени санкции кон овластените учесници на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- се грижи за заштита на правата и интересите на акционерите;

- врши континуирано следење на тргувањето на берзата и работењето на депозитарот;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на комисијата;

6.  Виш советник за издавање лиценци

-ги прима барањата поврзани со издавање согласности, дозволи;

- изготвува извештај за разгледаното барање и дава мислење по барањето;

- изготвува решенија, дозволи и уверенија;

- врши оценка и анализа на доставеното барање и документацијата;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

7. Соработник за издавање лиценци

- обезбедува комплетна документација потребна за одлучување по доставеното барање за издавање согласности, дозволи;

- учествува при изготвување на извештај за разгледаното барање и дава мислење по барањето;

- учествува при изготвување на решенија, дозволи и уверенија;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

8.Советник за информациони системи

-  обработува информации и податоци поврзани со овластените учесници на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- учествува во следењето на роковите за доставување на финансиските известувања, извештаи и друга документација од овластените учесници на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- врши администрација (креира, ажурира и обработува) на базите на податоци во Комисијата;

- ја уредува веб страната на Комисијата;

- изготвува анализа на податоците од базите на податоци и изготвува извештаи и материјали за потребите на Комисијата;

- се грижи за функционалноста на апликацијата за одржување на електронска седница на Комисијата;

- учествува во вршење контрола над овластените учесници на пазарот на хартии од вредност, друштвата за инвестициско советување и субјектите согласно Законот за инвестициски фондови;

- се грижи за функционалноста на надзорните станици и контактира со одговорните лица од берза и депозитар за хартии од вредност;

 - дава стручна помош од областа на информатиката на вработените во Комисијата за соодветно користење на апликативните софтвери развиени за потребите на Комисијата;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

IV. Сектор за корпоративни финансии

1.Координатор на секторот

- ја раководи, координира и контролира работата на секторот;

- се грижи за законско, ефикасно, навремено и квалитетно извршување на работата во секторот;

- ги распределува предметите во секторот;

- се грижи за уредноста и ажурноста  во работењето на предметите;

-го следи почитувањето на законската регулатива од аспект на примена на законот за преземање на акционерски друштва преку софтверската апликација на Комисијата;

- ја координира и контролира подготовката на материјалите за седница на Комисијата;

- предлага измени и дополнувања на постојаната регулатива и актите на Комисијата;

- се грижи за унапредување на работата на Комисијата;

- за својата работа е одговорен раководителот на стручната служба;

- врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

2. Самостоен советник-аналитичар

- врши анализа на годишните и полугодишните финансиски извештаи на друштва со посебни обврски за известување и котираните акционерски  друштва;

- подготвува финансиски анализи за работењето на друштвата со посебни обврски за известување;

-ја следи и анализира работата на акционерските друштва;

-по потреба учествува во обработка на барањата поврзани со издавањето на хартии од вредност и преземање на акционерски друштва;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

3. Самостоен советник за издавање одобренија

- ги прима барањата поврзани со издавањето на хартии од вредност и преземање на акционерски друштва;

- изготвува извештај за разгледаните барања и дава мислење по барањата;

- изготвува решенија во врска со постапката за издавање на хартии од вредност и преземање на акционерски друштва;

- го следи почитувањето на законската регулатива од аспект на примена на законот за преземање на акционерски друштва преку софтверската апликација на Комисијата;

- врши оценка и анализа на доставените барања и документацијата;

-по потреба учествува во контрола и надзор кој го спроведува Комисијата;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

4.  Виш советник за издавање одобренија

- учествува при изготвувањето на извештај за разгледаното барање;

- учествува при изготвувањето на решенијата во врска со постапката за издавање на хартии од вредност и преземање на акционерски друштва;

- ја следи реализацијата на јавните понуди на хартии од вредност;

- го следи почитувањето на законската регулатива од аспект на примена на законот за преземање на акционерски друштва преку софтверската апликација;

- по потреба учествува во контрола и надзор кој го спроведува Комисијата;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

 5. Советник за издавање одобренија

- обезбедува комплетна документација потребна за одлучување по доставеното барање;

- подготвува известувања поврзани со постапката за издавање на хартии од вредност и преземање на акционерски друштва;

- учествува во подготовката на решенијата во врска со постапката за издавање на хартии од вредност и преземање на акционерски друштва;

- по потреба учествува во контрола и надзор кој го спроведува Комисијата;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

6.Соработник за издавање на одобренија

- обезбедува комплетна документација потребна за одлучување по доставеното барање;

- учествува во подготвувањето на известувања поврзани со постапката за издавање на хартии од вредност и преземање на акционерски друштва;

- води регистар за издадените одобренија за преземање на акционерски друштва;

- води евиденција за успешни и за откажани емисии на хартии од вредност;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

V. Сектор за истражување и развој на пазарот на капитал и меѓународна соработка

1.Координатор на секторот

- ја раководи, координира и контролира работата на секторот;

- се грижи за законско, ефикасно, навремено и квалитетно извршување на работата во секторот;

- ги распределува предметите во секторот;

- се грижи за уредноста и ажурноста  во работењето на предметите;

- ја координира и контролира подготовката на материјалите за седница на Комисијата;

- предлага измени и дополнувања на постојаната регулатива и актите на Комисијата;

- се грижи за унапредување на работата на Комисијата;

- ја следи меѓународната регулатива на пазарот на капитал;

- се грижи за меѓународната соработка;

- за својата работа е одговорен пред раководителот на стручната служба;

- врши други работи по налог на Претседателот  и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

2. Самостоен советник за соработка со органите на ЕУ, меѓународни организации и регулатори на други држави

- ги остварува и координира врските на комисијата со државните органи и институции во врска со усогласување со европското законодавство;

- учествува во исполнувањето на задолженијата од Европското законодавство во областа на пазарите на капитал;

- учествува во работата на работните групи за подготовка на Република Македонија за влез во Европската Унија;

- се грижи за усогласување и прилагодување на постојната регулатива на принципите и стандардите на ЕУ;

- дава предлози за измени и дополнувања на постојната регулатива на пазарот на хартии од вредност;

- постојано го следи донесувањето на нови и измени и дополнувања на постојните Директиви на ЕУ во областа на пазарот на хартии од вредност;

- предлага и подготвува проекти чие финансирање е со средства на ЕУ;

- предлага програми за меѓународни форуми и семинари;

- подготвува предлози за потпишување на билатерални меморандуми за разбирање со регулатори на други држави;

- го координира одговарањето на барањата за помош во областа на пазарот на хартии од вредност од странски регулатори или меѓународни организации;

- врши подготовка и реализација на  проекти со странски регулатори и меѓународни организации;

- се грижи за меѓународната соработка;

- учествува при организирањето на обуки за работа со хартии од вредност и инвестиционо советување;

- по потреба учествува во контрола и надзор кој го спроведува Комисијата;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

3.Виш советник-аналитичар на пазарот на хартии од вредност

-врши истражување и компаративна анализа на пазарите на капиталот;

- предлага подобрување на организацијата и работењето на пазарот на хартии од вредност;

- врши анализа на актите и подготвува извештаи за степенот на усогласеност на регулативата со принципите и стандардите на IOSCO;

-се грижи за усогласување и прилагодување на регулативата на принципите и стандардите на IOSCO;

- врши анализа на состојбите на пазарите на хартии од вредност во другите земји;

- врши анализа на актите и подготвува квартални извештаи за степенот на транспортирање на Директивите на Европската Унија во регулативата на пазарот на хартии од вредност на РМ;

- учествува при организирањето на обуки за работа со хартии од вредност и инвестиционо советување;

- по потреба учествува во контрола и надзор кој го спроведува Комисијата;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

4. Советник за соработка со регулатори од други држави и меѓународни организации

- ги остварува и координира врските на комисијата со регулатори од други држави и меѓународни организации;

- учествува во исполнувањето на задолженијата од Европското законодавство во областа на пазарите на капитал;

- учествува во одговарањето на барањата за помош во областа на пазарот на хартии од вредност од странски регулатори или меѓународни организации;

- учествува во подготвка на проекти чие финансирање е со средства на ЕУ;

- учествува при организирањето на обуки за работа со хартии од вредност и инвестиционо советување;

- предлага подобрување на организацијата и работењето на пазарот на хартии од вредност;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

5.Стручен соработник за соработка со регулатори  од други држави и меѓународни организации

- го организира учеството на вработените во Комисијата на семинари за обука и конференции  во земјата и странство;

- учествува во реализација на  проекти со странски регулатори и меѓународни организации;

- го организира приемот на странски гости;

- врши преведување на акти и друга документација неопходна за работата на Комисијата;

- учествува во организацијата на  работилници, дискусии, средби и семинари поврзани со дејноста на Комисијата;

- учествува при организирањето на обуки за работа со хартии од вредност и инвестиционо советување;

- за својата работа е одговорен пред Координаторот на секторот;

- врши други работи по налог на Претседателот и членовите на Комисијата;

- врши и други работи определени со закон, а кои се од значење на Комисијата;

   Во периодот од 12-18 Март 2018 година, Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија ја одбележа Глобалната недела на парите, со цел да ги поттикне младите да инвестираат во својата иднина, истакнувајќи ја важноста на раната финансиска едукација, со што ќе им помогне да станат свесни за своите финансиски права, ќе им ја олесни пристапноста до финансиските услуги и ќе ги развие нивните вештини.

Темата за оваа година на Глобалната недела на парите е „Парите имаат значење", со намера младите луѓе да научат мудро да управуваат со парите што ги поседуваат и да штедат за својата иднина.

Во рамките на одбележувањето, Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија на неколку паралелки од III-та и VI-та година од Средното економско училиште "Васил Антевски – Дрен" од Скопје, им го презентираше значењето на регулаторот и функционирањето на пазарот на хартии од вредност. Воедно, се организираше и посета од страна на 50-тина ученици од средното училиште на Македонската Берза АД Скопје. Учениците практично се запознаа со работењето на Берзата и тргувањето со хартии од вредност.

Вакви активности се организираат редовно изминативе шест години, со единствена цел, а тоа е да се подигне нивото на финансиска писменост кај младото население на Република Македонија.

Во текот на март, Координациското тело на регулаторните институции за финансиска едукација во Македонија, коешто го сочинуваат Народната банка на Република Македонија, Министерството за финансии, Агенцијата за супервизија на осигурувањето, МАПАС и Комисијата за хартии од вредност на РМ, во соработка со Бирото за развој на образованието и со Сојузот на микрофинансиски организации, ја одбележува Глобалната недела на парите.

За време на посетите се изведуваат едукативни предавања на теми од областите на институциите што ги покриваат, односно од областите на парите, штедењето, тргувањето, банкарскиот сектор, инвестирањето, осигурувањето, пензискиот сектор и други теми поврзани со функционирањето на финансиските системи.

Народната банка на Република Македонија на 18-05-2018 година ја објави публикацијата „Паметно управување со парите – водич за личните финансии“. Овој водич е наменет за пошироката јавност, со цел на едноставен начин да ѝ ги доближи основните концепти и поими од областа на управувањето со личните финансии.  При неговата подготовка се настојуваше тој да биде разбирлив и за помладите генерации и за лицата коишто немаат формално економско образование, за да може преку него населението да се информира како е најсоодветно да се управува со финансиските средства за да се постигнат посакуваните цели. Поконкретно, во водичот е дадено објаснување за тоа како може мудро да се управува со парите, како да се подготват финансиските планови и да се следи нивното остварување, како да се биде претпазлив и да не се влегува во финансиска презадолженост, како внимателно да се користат средствата земени со кредит и кредитните картички и редовно да се отплаќаат обврските итн. Истовремено, во водичот е објаснета и улогата на банкарските производи и услуги, финансиските инвестиции, осигурувањето и пензионирањето. Опфатени се и основните финансиски инвестиции, а дадено е и објаснување за разликите меѓу банкарските депозити и вложувањата во хартии од вредност итн.

Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија ја подготви публикацијата во соработка со институциите коишто учествуваат во  Координациското тело за финансиска едукација во Македонија: Министерството за финансии на Република Македонија, Агенцијата за супервизија на осигурувањето, Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување и Народната банка, како и во соработка со Сојузот на микрофинансиски институции.

Се очекува дека овој водич ќе придонесе за поголема едуцираност на поединците и домаќинската во Република Македонија за управувањето со личните финансии. Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија и натаму ќе извршува активности коишто придонесуваат за подигнување на нивото на финансиска писменост на населението.

​

Од 13 мај во Скопје Сити мол се одржa јавниот настан „Денови на финансиската писменост" на кој зема учество и Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија. Тридневниот настан имаше за цел да стави силен акцент на финансиската едукација кај луѓето, како и да се подигне нивото и општата свест за финансиската писменост.

На официјалното отворање на настанот свое обраќање имаа министерот за финансии, гувернерот на Народната банка на Република Македонија, претседателот на Советот на експерти од Агенцијата за супервизија на осигурувањето и претседателот на Советот на експерти на Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување.

Овој тридневен настан беше исполнет со многу активности коишто овозможија финансиска едукација на сите посетители. Преку изложбен дел, посетителите се информираа за сите финансиски параметри во врска со одредени теми коишто ги засегаат, имаше презентации на одредени продукти од учесниците, како и голема забава за најмладите со нивното вклучување во проекти со кои од рана возраст ќе се влијае на нивната финансиска писменост преку финансиско-едукативни активности. Мултимедијалните пултови беа отворени во периодот од 12 до 20 часот.

„Деновите на финансиската писменост" беше во организација на Скопје Сити мол во соработка со Координациското тело на регулаторните институции за финансиска едукација во Република Македонија, Народната банка на Република Македонија, Министерството за финансии, Агенцијата за супервизија на осигурувањето, Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија и Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување.

На овој мултимедијален настан учествуваа претставници на финансиските институции како што се: банките, штедилниците, друштвата за осигурување, друштвата за управување со пензиските фондови и микрофинансиските институции.

​

    Претседателот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија М-р Нора Алити и комисионерот Душко Гошевски на 27 јуни, 2018 година беа во работна посета на Агенцијата за пазар на хартии од вредност на  Република Словенија во Љубљана. Нивни домаќин беше директорот на Агенцијата за пазар на хартии од вредност Г-дин Милош Час  со тимот.  

     Беше разговарано  за досегашната соработка помеѓу двете регулаторни тела и можностите за продлабочена соработка во иднина. Словенечкиот регулатор го претстави нивниот Информатички систем за известување и обработка на податоци, преку кој овластените учесници на пазарот ги доставуваат своите финансиски и нефинансиски известувања, кои потоа на соодветен начин и во специфичен формат се обработуваат за потребите на регулаторот.  Интегрираниот систем е составен од неколку модули кои овозможуваат непречена размена на нумерички и ненумерички податоци со Централниот регистар на Република Словенија, Централниот Депозитар, Агенцијата за супервизија на осигурување и Народната банка на Словенија. Овој  систем  содржи компонента за размена на информации и податоци поврзани со трговски трансакции кои се случуваат на пазари те на капитал на сите држави членки на ЕСМА.

Претседателот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија М-р Нора Алити ја претстави актуелната состојба на македонскиот пазар на капитал и реформите што се спроведуваат и истакна дека во наредниот период, Комисијата ја очекуваат предизвици поврзани со имплементација на ЕУ Директивите во домашното законодавство кои ќе резултираат со две нови законски решенија, зајакнување на ИТ и човечките капацитети,  супервизијата на овластените ентитети, како и продлабочување на мегународната соработка со регулаторите во регионот.

Словенечкиот регулатор изрази отвореност и подготвеност преку техничка помош  и поддршка да и помогне на Комисијата за хартии до вредност на РМ, во процесот на  апликација  со цел искористување на средства од европските претпристапни фондови заради техничко-технолошко унапредување и развој на ИТ капацитетите на Комисијата.  И двете страни, посетата ја оценија како важна, која се очекува да биде поттик за унапредување  на  соработката и за зајакнување на односите меѓу двете институции .

​

Претседателот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија М-р Нора Алити придружувана од комисионерите Г-ѓа Лиле Делиџакова и Проф. Д-р Зоран Колев на 11 јули, 2018 година одржаа прв работен состанок со Групацијата за работење со хартии од вредност при Стопанската комора на  Македонија.

  ,,Ова е прв состанок со Вас како претставници на берзанската индустрија и очекувам натамошна плодна соработка.  Како Комисија за хартии од вредност на Република Македонија цениме дека само преку конструктивен однос и дијалог се развива пазарот на хартии од вредност и се разрешуваат сите ситуации. Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија се залага за создавање на пазарно опкружување кое ја оправдува довербата на инвеститорите и се карактеризира со транспарентност и интегритет. Наши приоритети се преземање активности и мерки за  инклузивен и одржлив развој на пазарот на капитал, зајакнување на интегритетот на пазарот и оптимизирање на институционалните перформанси, им порача  Претседателот на КХВ М-р Нора Алити.

      Сите посакуваме добра иднина на пазарот на хартии од вредност, сите работиме за неговиот просперитет и развој, и токму заради тоа сите треба да се обединиме околу заедничката идеја- конкурентен, атрактивен, ефикасен и ефективен пазар на хартии од вредност кој ќе држи чекор со поразвиени пазари од регионот и ќе биде еден од моторите на придвижување на националната економија, беа главните тези на учесниците на состанокот.

    Беше констатирано дека сите заедно: Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија , Македонската берза, Централниот депозитар за хартии од врeдност, брокерските куќи и Друштвата за управување со инвестициски фондови треба да преземаат чекори кои ќе придонесат за унапредување на вкупните состојби на нашиот пазар,како и за  зголемување на странските и домашните инвеститори. 

   Претседателот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија  М-р Нора Алити на 16 јули, 2018 година учествуваше на работниот состанок на Советот за развој на пазар на капитал што се одржа во Министерството за финансии.

Со Советот за развој на капитал претседава министерот за финансии Драган Тевдовски,  а  можноста за воведување  на краудфандинг како начин за финансирање во Македонија  беше една од темите за кои се дискутираше  на Советот.

Како што беше истакнато  , примената на краудфандинг, односно концептот на прибирање на средства од поголем број инвеститори за финансирање на компании, ќе придонесе за поголем и полесен пристап до капитал за малите и средни претпријатија, особено за стартапите. Инаку, веќе постојат успешни примери за краудфандинг во регионот, како Хрватска, која преку естонска платформа успешно собира средства за инвестиции во проекти.

   На Советот беше посочено дека краудфандингот е значаен и од аспект на тоа што друштвата кои бараат средства мора да имаат регистрирано компании, како и дека финансирањето се одвива преку банкарските канали.

Во Советот за развој на пазарот на капитал, членови се гуверенерот на Народната банка Анита Ангеловска-Бежоска, министерката за труд и социјална политика Мила Царовска, министерката без ресор Зорица Апостолска, министерот за економија Крешник Бектеши, претседателите и директорите на регулаторните тела - на Комисијата за хартии од вредност, на Агенцијата за супревизија на осигурување, на МАПАС и на Македонска берза. 

​

Врз основа на член 190 став 1 и член 34 став 4 од Законот за хартии од вредност (Службен весник на Република Македонија бр. 95/2005, 25/2007, 7/2008, 57/2010,135/2011, 13/2013, 188/2013, 43/2014, 15/2015, 154/2015, 192/2015, 23/2016 и 83/2018), Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија на седницата одржана на 16.08.2018 година донесе

Предлог Правилник за изменување и дополнување на Правилникот за определување на задолжителната структура и начинот на пресметка на основната главнина на депозитар и на средствата што ја сочинуваат основната главнина

Член 1

Во член 4 став 2 од Правилникот за определување на задолжителната структура и начинот на пресметка на основната главнина на депозитар и на средствата што ја сочинуваат основната главнина (Службен весник на РМ бр.6/2007) во алинејата (2) по зборовите "хартии од вредност" се додаваат зборовите "и удели во инвестициските фондови".

Член 2

            Во член 4 став 2 алинеја (1) од Правилникот бројот "20%" се заменува со бројот "10%" и во став 2 алинеја (2) од истиот член бројот "25%" се заменува со бројот "35%".

Член 3

            Во член 5 став 1 по алинејата (4) се додава нова алинеја (5) која гласи         "-удели во инвестициските фондови".

Алинеите (5) и (6) стануваат алинеи (6) и (7) соодветно.  

Член 4

            Во член 7 по ставот 1 се додава нов став 2 кој гласи:

            "Вреднувањето на уделите во инвестициските фондови ќе се врши согласно дневната вредност на уделите за секој ден во месецот."

            Ставовите 2 и 3 стануваат ставови 3 и 4 соодветно.

Член 5

            Во член 8 став 1 зборовите "во рок од 7 (седум) работни дена по истекот на претходниот месец" се заменуваат со зборовите "до 15-ти во месецот".

Член 6

            Во прилогот 1/Формулар СД-1 Ниво на средства на депозитар по колоната 5 се додава нова колона 6 која гласи: "Удели во инвестициските фондови".

            Колоните 6,7,8 и 9 стануваат колони 7,8,9 и 10 соодветно.

            Во прилогот 1/Формулар СД-1 Ниво на средства на депозитар во делот Упатство за пополнување на формуларот СД-1 по алинејата (5) се додава нова алинеја (6) која гласи:

            "- Во колоната 6 се внесува износот на средства вложен во удели на инвестициските фондови".

            Алинеите (6), (7), (8) и (9) стануваат алинеи (7), (8), (9) и (10) соодветно.

Член 7

Комисијата утврдува пречистен текст на Правилникот за определување на задолжителната структура и начинот на пресметка на основната главнина на депозитар и на средствата што ја сочинуваат основната главнина.

Член 8

Овој Правилник влегува во сила осмиот ден од денот на објавувањето во „Службен весник на Република Македонија."

​

Kомисија за хартии од вредност на

Република Македонија

К О Н К У Р С

за најдобар научно-истражувачки труд/есеј

            Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија во својата цврста определба за поттикнување на развојот на пазарот на хартии од вредност, се препознава како еден од главните учесници во тој процес. Комисијата вложува особени напори во своето работење за реализација на активности кои придонесуваат за развој на пазарот на хартии од вредност, и во таа насока ја идентификува и научно-истражувачката дејност, преку која очекува да го зголеми интересот за истражување во оваа област, како и да ја охрабри младата популација (студентите) да даде придонес во овој процес. За таа цел, Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија, распишува конкурс за:

1.      Есеј - осврт на тема: „Влијанието и придобивките на приклучување кон евроатлантските организации врз работењето на пазарите на хартии од вредност"

2.      Научно истражување – труд со оригинални научни резултати на тема: „Влијанието и придобивките на приклучување кон евроатлантските организации врз работењето на пазарите на хартии од вредност"

1) Есејот не смее да надминува 8.000 карактери, вклучувајќи ги празните места (но без апстрактот, фуснотите, графиконите, табелите и библиографијата) во фонт Times New Roman, 12pt, единечен проред и препорачливо е да ги содржи следните основни делови:

- апстракт;

- вовед;

- осврт кон македонскиот пазар на хартии од вредност и влијанието на приклучувањето кон ЕУ и НАТО врз работењето на македонскиот пазар на хартии од вредност;

- заклучни согледувања и предлози и

- библиографија.

2) Научно-истражувачкиот труд не смее да надминува 20.000 карактери, вклучувајќи ги и празните места (без апстрактот, фуснотите, прилозите, графиконите, табелите, библиографијата и анексите), во фонт Times New Roman, 12pt, единечен проред и препорачливо е да ги содржи следните основни делови:

- апстракт;

- осврт на релевантната литература за детерминатите на развојот на пазарите на хартии од вредност;

- опис на состојбите пред и по зачленувањето во ЕУ или НАТО на земјата која се обработува;

- осврт кон македонскиот пазар на хартии од вредност;

- заклучни согледувања и предлози за развој на македонскиот пазар на хартии од вредност и

- библиографија.

     Право на учество на конкурсот имаат сите државјани на Република Македонија, без ограничување на бројот на автори*. Вработените во Комисијата и Комисионерите немаат право на учество. Еден автор има право да поднесе само еден самостоен труд. Трудовите изработени во коавторство се прифатливи.

На конкурсот за најдобро научно истражување - труд авторите имаат право да конкурираат и со веќе објавени трудови во текот на 2018 година. При поднесувањето на трудот, авторот треба да наведе кога и каде бил објавен трудот.

Трудовите се поднесуваат на македонски, албански или на англиски јазик.

При поднесувањето на трудот, авторот треба да достави и изјава за оригиналноста на трудот, како и согласност за објавување на истиот. Трудовите се поднесуваат до Комисијата за хартии од вредност на РМ со назнака: „Конкурс за научно-истражувачки труд", по електронски пат, во „Word" формат на е-адресата: konkurs@sec.gov.mk

Одлуката за избор на најдобар есеј/ научно-истражувачки труд ја носи посебна Комисија формирана за таа цел во рамки на Комисијата за хартии од вредност, составена од 5 члена.

Краен рок за доставување на трудовите е 23 септември 2018 година.

        Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија како награда за најдобар есеј доделува Благодарница за придонес и учество на една обука по избор на добитникот - обука за инвестициони советници или обука за работа со хартии од вредност (во вредност до 25.000 денари).

       Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија како награда за најдобро научно истражување – труд  доделува Благодарница за придонес и парична награда во вредност  од  30.000,00 денари.

Наградата за најдобар автор/и на есеј/ научно-истражувачки труд ќе биде доделена на настан организиран од страна на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија на ден 27 септември 2018 година. Сите пријавени трудови ќе бидат презентирани на посебен настан кој ќе биде организиран од страна на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија.

*во случај наградениот есеј/труд да има повеќе автори, секој од авторите ќе добие Благодарница за придонес, а паричната награда за научно-истражувачкиот труд ќе биде распределена рамномерно, додека за најдобриот есеј секој од авторите ќе биде награден со обука по избор и Благодарница за придонес.  

​

Komisioni i letrave me vlerë i

Republikës së Maqedonisë

K O N K U R S

Për Ese/Punim më të mirë hulumtues-shkencor

        Komisioni i letrave me vlerë i Republikës së Maqedonisë me vendosmërinë e tij të fortë për të nxitur zhvillimin e tregut të letrave me vlerë, njihet si një ndër pjesëmarrësit kryesor në këtë proces. Komisioni bën përpjekje të veçanta në punën e tij për realizimin e aktiviteteve të cilat kontribuojnë për zhvillimin e tregut të letrave me vlerë, dhe në atë drejtim e identifikon edhe veprimtarinë hulumtuese-shkencore, përmes së cilës pret që të rrit interesin për hulumtim në këtë lëmi si dhe të inkurajojë popullatën e re (studentët) për të dhënë kontribut në këtë proces. 

       Për këtë qëllim, Komisioni i letrave me vlerë i Republikës së Maqedonisë, shpall konkurs për:

1.            Ese – vështrim mbi temën: "Ndikimi dhe përfitimet e bashkangjitjes në organizatat euroatlantike mbi punën e tregjeve të letrave me vlerë"

2.            Hulumtim shkencor – punim me rezultate origjinale shkencore në temën: "Ndikimi dhe përfitimet e bashkangjitjes në organizatat euroatlantike mbi punën e tregjeve të letrave me vlerë"

1) Eseu nuk duhet të mbikalojë 8.000 karaktere, përfshirë këtu edhe vendet e zbrazëta (mirëpo pa abstraktin, fusnotat, grafikonët, tabelat dhe bibliografinë) në font Times New Roman, 12pt, ndarje të vetme, dhe rekomandohet që të përmbajë pjesët kryesore në vijim:

- abstrakt;

- hyrje;

- vështrim në tregun e letrave me vlerë në Maqedoni dhe ndikimi i bashkangjitjes në BE dhe NATO mbi punën e tregut të letrave me vlerë në Maqedoni;

- vërejtje dhe sugjerime përmbyllëse dhe

- bibliografi.

2) Punimi hulumtues – shkencor nuk duhet të mbikalojë 20.000 karaktere, përfshirë këtu edhe vendet e zbrazëta (pa abstraktin, fusnotat, shtojcat, grafikonët, tabelat, bibliografinë dhe anekset) në font Times New Roman, 12pt, ndarje të vetme, dhe rekomandohet  që të përmbajë pjesët kryesore në vijim:

- abstrakt;

- vështrim mbi literaturën përkatëse për përcaktuesit e zhvillimit të tregjeve të letrave me vlerë;

- përshkrim të gjendjeve para dhe pas anëtarësimit në BE dhe NATO për vendin për të cilin bëhet fjalë;

- vështrim ndaj tregut të letrave me vlerë në Maqedoni;

- vërejtje dhe sugjerime përmbyllëse për zhvillimin e tregut të letrave me vlerë në Maqedoni dhe

- bibliografi.

Të drejtë për pjesëmarrje në këtë konkurs kanë të gjithë shtetasit e Republikës së Maqedonisë, pa kufizim të numrit të autorëve*. Punonjësit në Komision dhe Komisionarët nuk kanë të drejtë të pjesëmarrjes.

Një autor ka të drejtë të paraqesë vetëm një punim të pavarur. Punimet e bëra në bashkëautorësi janë të pranueshme.

Në konkursin për punim më të mirë hulumtues – shkencor, autorët kanë të drejtë të konkurojnë edhe me punimë tanimë të botuara gjatë vitit 2018. Gjatë dorëzimit të punimit, autori duhet të cek se kur dhe ku ka qenë i botuar punimi. 

Punimet dorëzohen në gjuhën maqedonase, shqipe apo angleze.

Gjatë dorëzimit të punimit, autori duhet të dorëzojë edhe deklaratë për origjinalitetin e punimit, si dhe pajtueshmëri për botimin e të njëjtit. Punimet dorëzohen deri te Komisioni i letrave me vlerë i Republikës së Maqedonisë me shënim: "Konkurs për punim hulumtues-shkencor", në mënyrë elektronike, në formatin "Word", në adresën elektronike: konkurs@sec.gov.mk.

Vendimin për zgjedhjen e eseut/ punimit më të mirë hulumtues - shkencor e sjell Komision i posaçëm i formuar për këtë qëllim në kuadër të Komisionit të letrave me vlerë, i përbërë nga 5 anëtarë.

Afati i fundit i dorëzimit të punimeve është 23 Shtator 2018.

Komisioni letrave me vlerë i Republikës së Maqedonisë si shpërblim për ese më të mirë do të ndaj Mirënjohje për kontributin, si dhe pjesëmarrje në një trajnim sipas zgjedhjes së fituesit – trajnim për këshilltarë të investimeve ose trajnim për punë me letra me vlerë (në vlerë deri më 25.000 denarë).

Komisioni i letrave me vlerë i Republikës së Maqedonisë si shpërblim për punim më të mirë hulumtues-shkencor do të ndaj Mirënjohje për  kontributin, dhe shpërblim financiar në vlerë prej 30.000,00 denarë.

Shpërblimi për ese/punim hulumtues më të mirë do të jepet në një eveniment të organizuar nga Komisioni i letrave me vlerë të Republikës së Maqedonisë me 27 Shtator 2018.

Të gjitha punimet e paraqitura do të jenë të prezantuara në një eveniment të veçantë i cili do të organizohet nga Komisioni i letrave me vlerë i Republikës së Maqedonisë.

*në rast se eseu/ punimi hulumtues i shpërblyer të ketë më shumë autorë, atëherë secili nga autorët do të merr nga një Mirënjohje për kontributin, ndërsa shpërblimi financiar për punimin hulumtues-shkencor do të shpërndahet në mënyrë të barabartë, ndërsa për eseun më të mirë secili nga autorët do të shpërblehet me pjesëmarrje në trajnimin sipas zgjedhjes

​

Советот на Европа на  иницијатива на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија организираше дводневна работилница на тема"Основи на спречување на перење пари и финансирање тероризам за брокери и друштва за животно осигурување.

Работилницата  се реализираше како дел од Проектот против економски криминал во рамки на Хоризонталната програма, а во соработка со Управата за Финансиско Разузнавање и Агенцијата за супервизија во осигурувањето.

Во своето обраќање, Претседателката на Комисијата за хартии од вредност М-р Нора Алити порача дека Комисијата како регулатор на пазарот на капитал  силно и  посветено се залага за доследна примена на Законот за спречување перење пари и финансирање на тероризам од што се наметнува и потребата за вземна и ефикасна соработка од страна на брокерските куќи како прв браник во оваа активност.

Претседателката на КХВ истакна дека  органите на надзор, неопходно е да ја гледаат широката слика и да заземат координиран и интегриран пристап во борбата против перење пари и финансирање на тероризам. Ова од причина што субјектите над кои Комисијата врши надзор, не ретко се појавуваат и како субјекти врз кои надзор вршат и други органи на надзор, па оттука од особена важност е споделувањето на информации и кога се цени соодветно и спроведувањето на заеднички контроли со цел да се обезбеди дека надзорот над примената на законските обврски нема да паѓа меѓу пукнатините на регулаторните граници.

Учесници на работилницата која се одржа на 11 и 12 септември, 2018 година во Скопје беа претставници на брокерските куќи и овластените банки,  како и  осигурителни  друштва кои во Република Македонија работат со животно осигурување.    

​

    Претседателката на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија М-р Нора Алити заедно со четворицата Комисиoнери организираа работна средба со брокерската и со фондовска индустрија. Оваа средба беше платформа за размена на ставови помеѓу  Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија  како регулатор на пазарот на капитал и првите луѓе на Македонската берза АД Скопје , Центалниот депозитар за хартии од вредност АД Скопје , овластените банки, брокерските куќи и друштвата за управување со инвестициски фондови за тоа како Република Македонија да има стабилен, регулиран, ефикасен и високо развиен пазар на хартии од вредност, согласно релевантните ЕУ директиви.  

     Фокусот беше ставен на приоритетите и целите за раст и развој на македонскиот пазар за хартии од вредност, на кои заеднички во наредниот период ќе треба сите повикани субјекти да  преземаат активности и да работат на нивната имплементација.

Се дискутираше за основните фактори и пречки за унапредување и развој на примарниот и на секундарниот пазар на хартии од вредност, за мерките и активностите кои треба да бидат преземени од Комисијата за хартии од вредност на РМ за да се унапреди работењето на Друштвата за управување со инвестициски фондови  и за тоа дали одредена регулатива или нејзин дел, која е во надлежност на Комисијата претставува проблем или пречка во остварување на  полниот капацитет на предметот на работењето ДУИФ.  

     Беа отворени и актуелни прашања поврзани со системските предизвици, со престојната нова законска регулатива и супервизијата на пазарот на капитал, како и прашања кои произлегуваат од  натамошните чекори во однос на процесот на европската интеграција на Република  Македонија. 

​         Позиционирајќи ја општествената одговорност меѓу заложбите  на своето делување, Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија  во соработка со Црвениот крст на Република Македонија и Институтот за трансфузиона медицина на Република Македонија организираше крводарителска акција. Во акцијата се вклучија менаџментот и вработените во Комисијата, претставници на "Македонската берза" АД Скопје, "Централниот депозитар за хартии од вредност" АД Скопје, "Еуростандард Банка" АД Скопје, "Инвестброкер" АД Скопје, "Шпаркасе Банка Македонија" АД Скопје, Друштвото за управување со инвестициски фондови" ВФП Фонд Менаџмент" АД Скопје,  Агенцијата за супервизија на осигурувањето и на Акционерското друштво во државна сопственост за вршење на дејноста давател на услуги на воздухопловната навигација М-НАВ. Главна цел  е преку  дарување крв да се спасат човечки животи , како и да се подигне свеста дека сите кои се чувствуваат здрави и имаат храбро срце треба да даруваат крв.Со еден збор,  за дарителство, човек треба да има добра желба и добро здравје.  Претседателот  на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија М-р Нора Алити истакна дека и претставува особена чест што  КХВ  е дел од мисијата на Црвениот крст на Република Македонија  и  нашата институција и во иднина ќе помага и ќе го стимулира крводарителството, како една исклучително хуманитарно-социјална активност  на луѓето. Со оваа акција сакаме да ги поттикнеме и другите да направат чин со кој буквално можат да спасат нечиј живот! . Сигурни сме дека акцијата ќе ја повториме во блиска иднина!"  Инаку, новиот состав на Комисијата за хартии од вредност преку сопствената Програма за работа усвоена во јули оваа година особено го стави  акцентот Комисијата да прерасне во промотор на општествено одговорни политики. Имено, Комисијата како општествена одговорна институција во 2018 година превзема низа иницијативи во насока на: зајакнување на нејзината едукативна  функција, вложување во заедницата, како и во областа на зачувување на животната средина.  Оваа заложба,  Комисијата ќе се обиде  да ја пренесе , вгради и развива  кај сите чинители на пазарот на хартии од вредност. 

​

       Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија се пруклучи во Светскиот ден на чистење , инициран од  World движењето  Lets Do it   и по тој повод на 15 септември, 2018 година  учествуваше во еко акцијата за темелно чистење на општината Карпош.

   Претседателот на КХВ М-р Нора Алити , заедно со комисионерите и со Стручната служба чистеше во Тафталиџе 1 кај основното училиште ,,Јан Aмос Коменски,,  меѓу зградите, зелените површини и паркови.

  КХВ се вклучи во World CleanUp Day за да придонесе  за  почиста  и поздрава околина , но и да покаже преку личен пример дека секој е одговорен и има должност да се грижи за животната средина, односно сите граѓани со своето совесно однесување  и со својот третман на сопствениот отпад придонесуваат за заштитата на нашата животна средина.

Со поддршката на Светскиот ден на чистењето, Република Mакедонија  е во друштвото  на  156-те земји во светот во кои  беа вклучени преку 20 милиони волонтери.

 КХВ како општествена одговорна институција ќе продолжи да   поддржува  и наредни  активности  коишто ќе одат во правец na заштита на животната средина и  подигнување на еколошката свест во заедницата.

​​Интервју на Претседателот на КХВ на РМ, м-р Нора Алити за Капитал

​

Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија и меѓународната гимназија Нова Скопје  склучија  Меморандум за соработка кој се очекува да резултира со дополнителна едукација на средношколците. Практичната настава ќе ја  водат стручни лица од Комисијата, а се предвидени и посети на  институциите на пазарот на капитал како Берзата, Депозитарот, брокерските куќи  и друштвата за управување со инвестициски фондови. Претседателката на КХВ М-р Нора Алити во оваа пригода истакна: ,,Потпишувањето на меморандумот  е само еден чекор во нашите заложби за  подигнување на финансиската писменост,  а во таа насока и  воведувањето на факултативен предмет „Пазар на хартии од вредност" преку кој  средношколците  ќе ги прошируваат сопствените  знаења   од  оваа сфера. Преку практична настава ќе учат за хартиите од вредност, ќе се запознаат со функционирањето на пазарот на хартии од вредност, преку најразлични  активности ќе ги откријат предностите и ризиците на тргувањето со акции и купувањето на удели во инвестициски фондови, и сето тоа акумулирано знаење очекуваме да  им ја  зголеми конкурентноста при идното вработување. Посакуваме некои од нив да станат  идни  креатори на финансиските политики на Република Македонија. Впрочем, финансиското  знаење им помага на луѓето да си го подобрат животниот стандард.,,

      Во фокусот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија  е едукацијата и финансиската писменост , бидејќи  таа е  од клучно значење за исполнување на мисијата за заштита на инвеститорите и за регулиран пазар на хартии од вредност во Република Македонија.По пилот проектот во Меѓународната гимназија Нова Скопје, КХВ  планира , практична настава од областа на пазарот на капитал  да  воведе  и во други средни училишта во Скопје и државава.

​

Претседателот на Комисијата за хартии од вредност на РМ М-р Нора Алити со тимот денеска пред Македонската банкарска Асоцијација  го презентираа новиот хибриден инструмент  на пазарот за хартии од вредност- Перпетуалната обврзница. Целта беше потенцијалните издавачи да се запознаат со можноста за користење на овој инструмент како начин за зголемување на својот додатен основен капитал која  е прифатена  на пазарите на капитал во развиените држави, пред сѐ од страна на институционалните инвеститори.

   Во оваа прилика, Претседателот на КХВ М-р Нора Алити  рече:  ,,Финансискиот инструмент кој Комисијата го призна како хартија од вредност е препознаен во легислативата од доменот на банкарството и во моментов во Република Македонија може да биде издаден само од банка. Во поглед на инвеститорите во овој инструмент, и покрај тоа што не постојат законски ограничувања во смисла на тоа кој може да се јави како купувач на финансискиот инструмент, очекуваме истиот да биде во фокусот на интерес на институционалните инвеститори,,. 

    Комисијата за хартии од вредност на РМ како регулатор ја иницираше оваа средба, бидејќи оцени  дека би било добро на заедничка средба со Mакедонската Банкарска Асоцијација  да се разговара  за евентуалните прашања и дилеми што ги имаат  во врска со издавањето на овој нов вид на финансиски инструмент на пазарот во Република Македонија.

​

     Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија  денеска на 27 септември, 2018 година ги врачи  наградите за најдобар научно истражувачки труд и есеј за Конкурсот на тема:„ Влијанието и придобивките на приклучување кон евроатлантските организации врз работењето на пазарите на хартии од вредност,,  што неодамна го распиша нашата институција.

    Силвија Јакимовска и Габриела Петровска се коавтори на најдобриот научно истражувачки труд и согласно објавените правила на Конкурсот, КХВ им додели парична награда во вредност од  30.000,00 денари, која им се  распределува рамномерно, a Марио Ѓорѓиев е автор на наградениот есеј и се стекна со право да учествува  на една обука по избор на добитникот - обука за инвестициони советници или обука за работа со хартии од вредност (во вредност до 25.000 денари). 

    Во оваа пригода, Претседателот на Комисијата за хартии од вредност на РМ М-р Нора Алити рече: Овој конкурс не охрабрува и не уверува дека младите ученици и студенти  имаат интерес за пазарот на капитал , за евроатланските организации и за придобивките кои ќе ги имаме со аспирацијата на нашата земја во големото европско семејство. Токму научно-истражувачката дејност, а со тоа и  резултатите синтетизирани во трудовите се релевантни за носителите на финансиските политики и придонесуваат при креирање на мерки и активности за развој на пазарот на хартии од вредност и воопшто за економијата. Ви ветувам дека  ова ќе стане наша пракса и дека и во иднина ќе продолжиме да ги мотивираме младите и да ги едуцираме за пазарот на хартии од вредност преку најразлични алатки,,.

      Младите автори во своите трудови заклучуваат дека не постои друга поповолна алтернатива за развојните перспективи надвор од евроатлантскиот интеграциски процес. Ваквата теза ја потврдуваат со бројни аргументи меѓу кои дека ЕУ е најмоќната регионална економска интеграција во светот со силна економија, пазар со голема апсорпциона моќ којшто е во тесна корелација и каузалност со бројноста на населението и високиот доход per capita, што е неспоредливо со пазарната големина на Македонија. Според нив, потребно е формирање на платформа која би ја зголемила интеграцијата и функционирањето на берзите, меѓутоа неопходно е да се поттикне и развојот на примарниот пазар на капитал. Во рамки на презентацијата на трудовите беше потенцирано дека инвестирањето во знаењето е клучен фактор за развојот, поконкретно едуцирањето на управувачката структура на деловните субјекти и целокупното население за придобивките кои ги нудат единствено пазарите на хартии од вредност.

     Инаку,  ова е прв Конкурс за најдобар научно истражувачки труд/есеј  на тема од областа на пазарот на хартии од вредност, што воопшто го распишала Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија.

​

Врз основа на член 190 став 1 и член 193 став 4 од Законот за хартии од вредност („Службен весник на РМ" бр.95/2005, 25/2007, 7/2008, 57/2010, 135/2011, 13/2013, 188/2013, 43/2014, 15/2015, 154/2015, 192/2015, 23/2016 и 83/2018), Комисијата за хартии од вредност на седницата одржана на 09.10.2018 година донесе

ПРАВИЛНИК

ЗА ИЗМЕНА НА ПРАВИЛНИКОТ ЗА ВРШЕЊЕ НА КОНТРОЛА

НА ОВЛАСТЕНИТЕ УЧЕСНИЦИ НА ПАЗАРОТ НА ХАРТИИ ОД ВРЕДНОСТ

Член 1

Во членот 7 од Правилникот за вршење на контрола на овластените учесници на пазарот на хартии од вредност (Службен весник на Република Македонија  број 171/2013 и 128/2017), се додава нов став (3) кој гласи:

"Непосредната контрола ја вршат најмалку две овластени лица".

Во член 7 ставовите (3) и (4), стануваат ставови (4) и (5).

Член 2

            Во член 19 став 4 зборовите "15 работни дена" се заменуваат со зборовите "30 дена".

Член 3

            Во член 22 ставот (3) се брише.

            Ставот (4) станува став (3).

Член 4

Овој Правилник влегува во сила осмиот ден од денот на објавувањето во Службен весник на Република Македонија.

Број 03-811/1

Скопје, 09.10.2018 година

  Комисија за хартии од вредност на

            Република Македонија

                                                                                                                                                                                                                                                                                                            Претседател 

                            М-р Нора Алити

​

Врз основа на член 190, член 199 став 1 и член 203 од Законот за хартии од вредност („Службен весник на РМ" бр.95/2005, 25/2007, 7/2008, 57/2010, 135/2011, 13/2013, 188/2013, 43/2014, 15/2015, 154/2015, 192/2015, 23/2016 и 83/2018), Комисијата за хартии од вредност на седницата одржана на 09.10.2018 година донесе

ПРАВИЛНИК

ЗА ИЗМЕНА И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ПРАВИЛНИКОТ ЗА НАЧИНОТ И ПОСТАПКАТА ЗА ВРШЕЊЕ НАДЗОР НА ПРАВНИ И ФИЗИЧКИ ЛИЦА

Член 1

Во членот 4 од Правилникот за начинот и постапката за вршење надзор на правни и физички лица (Службен весник на Република Македонија  број 80/2014 и 93/2015), се додава нов став (2) кој гласи:

"Заради спроведување на надлежностите определени со закон или заради постапување по барање за заштита на акционерски права, Комисијата врши надзор над  општите акти, деловните книги, изводите од сметките, деловната преписка и други документи вклучувајќи и електронски медиум, други облици на кореспонденција и други податоци и евиденција кои се должни да ги водат субјектите на надзор".

Ставот (2) станува став (3).

Член 2

            Во член 5 ставот (1) се менува и гласи:

"Комисијата врши надзор над целокупната документација на издавачите на хартии од вредност, а заради обезбедување на заштита на правата и интересите на лицата кои се сопственици или инвестираат во хартии од вредност и заради покренување на постапка пред надлежен орган доколку заклучи дека постои сомнение дека физичкото или правното лице ги прекршило одредбите на законите во надлежност на Комисијата или прописите донесени врз основа на закон".

Член 3

            Во член 10 став (1) зборот "контрола" се заменува со зборот "надзор".

Член 4

                        Во член 21 став 4 зборовите "15 работни дена" се заменуваат со зборовите "30 дена".

Член 5

Овој Правилник влегува во сила осмиот ден од денот на објавувањето во Службен весник на Република Македонија.

Број 03-810/1

Скопје, 09.10.2018 година

  Комисија за хартии од вредност на

                                                                               Република Македонија

                                                                                              Претседател

                                                                                  М-р Нора Алити

​

Претставници на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија заедно со Комисионерката Лиле Делиџакова на 11 октомври, 2018 година беа во работна посета на Агенцијата за пазар на хартии од вредност на  Република Словенија во Љубљана.

    Директорот на Агенцијата за пазар на хартии од вредност Г-дин Милош Час  имаше воведно обраќање во кое ги отслика пазарните движења и состојби во Словенија и изрази подготвеност со сите ресурси да и помогне и да ја поддржи  Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија при нејзиниот информатичко-технолошки  развој и унапредување на капацитетите.

Потоа, беа реализирани неколку работни сесии со Стручните лица кои го изработиле нивниот Информатички систем за известување и обработка на податоци, преку кој овластените учесници на пазарот ги доставуваат своите финансиски и нефинансиски известувања, кои потоа на соодветен начин и во специфичен формат се обработуваат за потребите на регулаторот.  

    Овој  систем  содржи компонента за размена на информации и податоци поврзани со трговски трансакции кои се случуваат на пазарите на капитал на сите држави членки на ЕСМА.

Ваквата работна посета која  претставува уште еден  чекор за зајакнување на односите меѓу двете институции  беше договорена уште при првата средба на Претседателот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија М-р Нора Алити  со нејзинот словенечки колега  Г-дин Милош Час која што  се реализираше  на 27 јуни, 2018 година во Љубљана.

​

Песимизмот и неизвесноста се најголемиот непријател на пазарот на капитал. Лесно се менуваат стратегиите на инвеститорите, бидејќи ако очекуваат полоши времиња и политички тензии, тогаш едноставно неинвестираат и наоѓаат друга дестинација која им е поволна за вложување. Без евроатланска интеграција, речиси е невозможно да се добие битката со привлекување на што е можно повеќе  инвестиции истакна Претседателот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија М-р Нора Алити, на дебатата на тема „Перспективите на младите лица од полноправното членство на земјата во Европската Унија и НАТО" што беше организирана од страна на Институтот за бизнис и менаџмент Heidelberg - Скопје" a се одржа на 18 октомври во Скопје. М-р Нора Алити потенцираше дека нема политички процес, без економски импликации, нема раст без инвестиции,без раст нема вработеност, а сето тоа го нема без членство во Нато и во ЕУ.  Таа посочи дека пазарот на хартии од вредност, има ниско ниво на пазарна капитализација и мала ликвидност, се чини дека кога националните пазари се мали и фрагментирани еден од друг, фирмите како да не се во можност целосно да ги искористат економиите од обем. Потребна е интеграција преку која се очекува да дојде до поврзување на ресурсите на фрагментираните и на различен степен на развој пазари на хартии од вредност, што пак ќе влијае врз можноста, да се мобилизираат локалниот и меѓународен капитал во насока на нивен инфраструктурен развој, а преку тоа и на целокупниот финансиски систем. Кога станува збор за усогласувањето со европските стандарди, нашиот пазар на капитал има и недостаток, но и предност. Недостатокот произлегува од неговите неискористени капацитети (мал промет, слаба ликвидност, сиромашен берзански материјал, пазарната длабочина и сл) па оттука потребно е и повеќе време за да јасно и прецизно се согледа оваа област, додека пак, предноста на малите пазарни ситеми е во нивната поголема моќ за брзо и ефикасно прилагодување.

        М-р Нора Алити во оваа прилика ги спомена најновите трендови за формирање на посебни платформи за поддршка на т.н. startup бизниси, кои се пример за придобивките од интегрирањето. Според неа,  особено се интересни т.н. crowdfunding платформи и како успешен пример го посочи  младиот претприемач 22 годишниот Иван Мрвош од околината на Сплит  познат  по своите паметни клупи ,а  кој преку компанијата Include покрена crowdfunding кампања на новата платформа на Хрватската берза во соработка со Естонската Funderbeam  и  успеа да собере повеќе од потребните 400 илјади евра. ,,Посакувам заклучи Претседателот на Комисијата за хартии од вредност на Република Македонија М-р Нора Алити  во скоро време да зборуваме за успешните приказни на нашите Марија, Бесим, Фуркан, Новак... како иноватори со капитализирани проекти на овој начин.,,.